دفتر ازدواج و طلاق
دفتر ازدواج و طلاق
از دفاتر وابسته به ادارۀ ثبت احوال که مسئول ثبت ازدواج و طلاق و رجوع است. تا قبل از تشکیل سازمان ثبت احوال، اطلاعات و تاریخ وقایع اربعه مربوط به اشخاص، یعنی ولادت، ازدواج، طلاق و مرگ، به‌طور رسمی، در جایی ثبت و ضبط نمی‌شد و هرکس به ابتکار شخصی خود آن‌ها را در پشت جلد قرآن یا سایر کتاب‌های خانوادگی یادداشت می‌کرد. نخستین‌بار با تصویب قانون سجل احوال مصوب مرداد ۱۳۰۷ش و سپس به موجب قانون ثبت احوال مصوب ۲۵ مرداد ۱۳۱۰ و تشکیل سازمان ثبت احوال، ثبت وقایع مذکور اجباری شد. دفتر ازدواج و طلاق از تشکیلات وابسته به ادارۀ ثبت احوال است که مطابق نظام‌نامۀ وزارت دادگستری تشکیل می‌شود و مسئولیت اداره و سرپرستی آن برعهدۀ سردفتر ازدواج و طلاق است. سردفتر مذکور مکلف است ازدواج و طلاق و رجوع را در دفاتر ثبت ازدواج یا طلاق ثبت کند و در شناسنامۀ زوجین نیز درج و مهر و امضا نماید و حداکثر هر پانزده روز یک‌بار وقایع ازدواج و طلاق و رجوع را، که در دفاتر به ثبت می‌رسد، به ادارۀ ثبت احوال محل تحویل و رسید دریافت دارد. ازدواج و طلاق و رجوع ایرانیان در خارج از کشور باید به‌وسیلۀ کنسولگری‌های مربوط، در دفاتری که از طرف ثبت احوال تهیه می‌شود ثبت و سابقۀ آن از طریق وزارت امور خارجه به سازمان ثبت احوال کشور فرستاده شود. مطابق مادۀ ۱ قانون راجع به ازدواج مصوب ۲۳/۵/۱۳۱۰ش، در نقاطی که وزارت عدلیه معین و اعلام می‌کند هر ازدواج و طلاق و رجوع باید در یکی از دفاتری که مطابق نظام‌نامه‌های وزارت عدلیه تنظیم می‌شود واقع و به ثبت برسد. دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مجلّد بوده و کلیۀ صفحات آن به امضای مدعی‌العموم یا نمایندۀ او رسیده و به مهر پارکه (دادسرا) ممهور خواهد شد. دفتر ازدواج و دفتر طلاق از یکدیگر تفکیک شده و هریک از دو دفتر مستقلاً تهیه و طبع می‌شود. صاحبان دفاتر طلاق ممکن است دارای دفتر ازدواج هم باشند.