عشای ربانی
عِشای ربّانی (Lord\'s Supper)
عشا در لغت به معنای شامگاه و غذایی که در شامگاهان می‌خورند. عشای ربانی از مهم‌ترین آیین‌های مقدس مسیحیان است، که به یادبود عمل عیسی مسیح در شام آخر برگزار می‌شود. به روایت اناجیل متّی، مَرقُس و لوقا، عیسی مسیح در شب قبل از دستگیری خود نان را پاره کرد و به شاگردانش داد و گفت «این است بدن من» و شراب را در پیاله ریخت و گفت: «این است خون من» در این آیین، خوردن نان و شراب را «تناول عشای ربّانی» می‌نامند و خود مراسم، «قربانی مقدس» (اَفخارِستیا) خوانده می‌شود. برگزاری آیین قربانی مقدس یادآور مصلوب‌شدن مسیح، و از این رو در حکم یک قربانی بدون خون‌ریزی است. اجرای مراسم آن لیتورژی نامیده می‌شود. لیتورژی کاتولیک‌ها به قداس معروف است. عقیدۀ رسمی کاتولیک‌ها این است که نان و شراب در طی این آیین مقدس معجزه‌آسا، قلب ماهیت پیدا می‌کند و به جسم و خون عیسی (ع) مبدل می‌گردد، امّا صورت ظاهری نان و شراب باقی می‌ماند. متکلمان مسیحی این اعتقاد را با نظریۀ فلسفی مدرسی ارسطویی، مادۀ اولی و صورت جوهری توجیه می‌کنند. ارتدوکس‌ها نیز عقیده‌ای اساساً شبیه به این دارند، امّا کلیسای انگلیکان رسماً این آیین را تعریف نکرده است. شخص مسیحی هنگام تناول عشای ربانی با مسیح متحد می‌شود و همۀ کسانی که در تناول عشای ربانی شرکت داشته‌اند با یکدیگر اتحاد معنوی پیدا می‌کنند. حاضرانی که خود از مجریان شعایر نباشند، فقط از نان مقدس می‌خورند و مسیحی مؤمن در چنین تناولی دریافت‌کنندۀ همان الوهیت کامل می‌شود. در دوران اصلاح دینی، رهبران مذهبی پروتستان عموماً اعتقاد سنتی به آیین قربانی مقدس و قلب ماهیت را رد کردند، امّا بر این باور ماندند که این مراسم به طرزی معنوی مؤمنان را با مسیح و با یکدیگر متحد می‌سازد. لوتری‌ها عقیده داشتند تحولی وجود دارد که به‌واسطۀ آن گوشت و خون مسیح با نان و شراب یکی می‌شود. هولدریخ تسونیگلی نان و شراب را فقط نمادین می‌دانست. کالونی‌ها، به حضور روحانی و نه واقعی مسیح در مراسم معتقد بودند. کلیسای انگلیس حضور واقعی را تأیید، امّا قلب ماهیت را انکار می‌کرد؛ لیکن بعدها تفسیر کالونی را پذیرفت. کوئیکرها از معدود گروه‌های پروتستان‌اند که این مراسم را به‌کلی رد می‌کنند.