استخاره
استخاره
(در لغت به‌معنی طلب خیرکردن) در باورهای اسلامی توکل به خدا در کاری که خیر و شر آن بر انسان معلوم نیست. استخاره برای امور مباح یا برای ترک امر مستحبی که در تعارض با امر مستحب دیگری است رواست. بنابه روایات پیامبر (ص)، همان‌طور که به اصحاب خود قرآن می‌آموختند استخاره نیز آموزش می‌دادند که به‌صورت نماز و دعا بوده است. نماز استخاره نمازی مستحب و دو رکعتی است؛ مانند نماز صبح که پس از پایان نماز باید ۱۰۰ یا ۱۰۱ بار این دعا را خواند: «اَسْتَخیرُاللهَ بِرَحْمَتِهِ». سپس به آنچه از فعل یا ترک فعل که به دل الهام‌شده عمل کرد. سید محسن امین به نقل از موجز ابن فهد آداب و ترتیب استخاره به قرآن را، در موارد تحیّر و بلاتکلیفی، چنین بیان کرده است: پس از نیت قرآن را می‌گشایند و به اولین آیه‌ای که در اولین سطر صفحۀ دست راست می‌آید نگاه می‌کنند، اگر معنای آیه ناقص و یا قسمت اصلی آن در صفحۀ قبل بود به آن رجوع می‌کنند. اگر مضمون آیه حاکی از رحمت یا امر به خیر بود «خوب» است و اگر آیه نشان از غضب یا نهی و امر به عقوبتی بود خوب نیست. بیشتر اهل سنت، استخاره را به‌معنای نماز استخاره و طلب خیر از خداوند قبول دارند و تفأل به قرآن را روا نمی‌دانند. شیعۀ امامیه با استناد به احادیثی چون «کان رسول‌الله یُحِبُّ‌الفال و یکره‌الطَیَره»، (پیامبر اکرم (ص) فال خوب را خوش می‌داشت و از فال بدزدن یا به دل بدآوردن اکراه داشت) عمل به آن را از دیرباز بی‌اشکال دانسته‌اند و استخاره‌های شگفت‌انگیز تاریخی عدیده‌ای نقل می‌کنند. افزون بر استخاره و تفأل با قرآن، استخاره با تسبیح و برگه‌های کاغذ یا استخارۀ ذاتُ‌الرّقاع (← ذات‌الرّقاع) نیز معمول است و کتاب‌هایی در آداب آن به عربی و فارسی نوشته‌اند. ولی همچنان که فقها فتوا داده‌اند عمل بر وفق نتیجۀ استخاره شرعاً واجب و الزامی نیست ولی چون عمل‌نکردن به استخاره اثرات تربیتی سویی به‌دنبال دارد توصیه کرده‌اند که از استخاره‌های غیر جدّی که قصد عمل به آن وجود ندارد، پرهیز شود. نکتۀ اصلی در این زمینه این است که شخص در مواردی که می‌تواند با عقل و تجربه و مشورت تصمیم‌گیری کند، به استخاره متوسل نشود و تنها در موارد تحیّر که هیچ راه دیگری پیش پای انسان نیست با توسّل قلبی به خداوند و اعتقاد راسخ به نصرت او اقدام به استخاره کند، ولی طلب خیر از خداوند و دعا و نماز مسلّماً در همه حال ممدوح است.