استیفا
استیفا
(در لغت به‌معنای دریافت حق خود به‌تمامی و بی‌کم‌وکاست) در اصطلاح حقوق، استفاده از کار، یا از مال دیگری که در این‌صورت استفاده‌کننده باید اجرت و بهای آن را به‌تمام بپردازد. در قانون مدنی ایران استیفا ذیل ضمان قهری آمده و از اسباب مسئولیت‌های خارج از قرارداد ذکر شده است، در صورتی‌که استیفا همواره با رضایت و موافقت طرفین است و از جملۀ قراردادهاست. احکام مربوط به استیفا در دو مادۀ ۳۳۶ و ۳۳۷ قانون مدنی ذکر شده است. مادۀ ۳۳۶ راجع به استفاده از کار و عمل دیگری است که اگر عرفاً مستحق اجرت و مزد باشد، استفاده‌کننده باید اجرت آن را بپردازد. دو شرط برای دریافت و استیفای مزد کاری که دیگری انجام داده، پیش‌بینی شده است: ۱. عامل (شخصی که کار را انجام داده) آن کار را به درخواست و به امر دیگری انجام داده باشد، بنابراین اگر به ابتکار خود، یا به میل خود مبادرت به انجام کاری به نفع دیگری کند، مستحق اجرت نیست؛ ۲. عامل عرفاً و عادتاً برای انجام کار یا خدمات مربوط، آماده و مهیّا باشد، ولو بدون درخواست و دستور دیگری مبادرت به آن کار کرده باشد، مانند این‌که عده‌ای به‌عنوان نجات‌غریق در کنار دریا مبادرت به نجات قایق یا شخصی که در حال غرق‌شدن است کنند. چون مأموریت نجات‌غریق، عرفاً مهیا برای این نوع خدمات است، مستحق اجرت است. به‌هرحال، اگر معلوم شود عامل قصد تبرّع داشته و مجانی کار را انجام داده، مستحق اجرت نیست. مادۀ ۳۳۷ قانون مدنی راجع به استفاده از مال دیگری است و مقرر می‌دارد: «هرگاه کسی برحسب اذن صریح یا ضمنی، از مال غیر استیفای منفعت کند، صاحب مال مستحق اجرت‌المثل خواهد بود، مگر این‌که معلوم شود اذن در انتفاع مجانی بودن است». به‌طور کلی استیفا مبتنی بر قاعدۀ احترام به کار و مال مؤمن است که از فقه گرفته شده است.