استثناء (ادبیات)

(در لغت به‌معنی بیرون‌کردن) اصطلاحی در بدیع. به دو معنی است:۱. بیرون‌آوردن چیزی از حکم، برای افزودن زیبایی کلام: بخوشید سرچشمه‌های قدیم/نماند آب،‌ جز آب چشم یتیم (سعدی)؛۲. آوردن جملۀ «ان شاءالله» در سخن: «گر خدا خواهد» نگفتند از بَطَر/پس خدا بنمودشان عجز بشر/تَرک استثنا مرادم قسوتی‌ست/نی همین گفتن که عارض حالتی‌ست (مولوی).