اصولیان

اصولیان

علم اصول، علم به «قواعد حاکم بر استنباط» است که روش صحیح استنباط از منابع شرعی را به ما می‌آموزد. به کسانی‌که دارای چنین علمی‌اند «اصولی» گویند. در برابر اصولیان، اَخباریان قرار دارند، که فقط با مراجعه به متن حدیث، بدون به‌کارگیری شیوۀ پیچیده، به استنباط می‌پردازند و هرجا که شبهۀ وجوب داشته باشند حکم به وجوب می‌کنند. اما اصولیان، علاوه بر سنت، از کتاب، عقل و اجماع بهره می‌گیرند و در مراجعه به سنت نیز به هر روایتی عمل نمی‌کنند بلکه به بررسی سند و دلالت روایت و حل تعارض و تزاحم میان آن‌ها می‌پردازند. امروزه در حوزه‌های شیعی، اصولیان، گرایش غالب به‌شمار می‌روند و تفکر اخباری‌ها جایگاهی ندارد. وجوه تمایز بین اصولی و اخباری: ۱. اخباری عقیده دارد که عقل قادر به تشخیص خوب و بد هست (به خلاف اشاعره)، ولی تشخیص عقل حجت نیست، ولی اصولی عقل را حجت می‌داند؛ ۲. اخباری به صدور اخبار مذکور در کتب اربعه یقین دارد، اما اصولی سند و دلالت هریک را جداگانه مورد رسیدگی قرار می‌دهد؛ ۳. اخباری به کمک احادیث به قرآن عمل می‌کند، ولی اصولی مستقیماً به قرآن عمل می‌کند؛ ۴. اخباری به خلاف اصولی به ظنّ عمل نمی‌کند؛ ۵. تقسیم امت مسلمان به مجتهد (← اجتهاد) و مقلّد مورد قبول اخباری نیست.