امیر
امیر
عنوان عامی برای پاره‌ای از صاحب‌منصبان عالی‌رتبه کشوری و لشکری. امیر به‌‌معنای فرمانده و فرمانروا یا حاکم از ریشۀ «اَمْر» عربی به معنای «فرمان‌دادن» بوده است. اَمْر عربی با «اَمَر» عِبری به‌‌معنای «گفتن و فرمودن» مطابقت دارد. امیر، گاه معادل است با بیگ، آقا، سالار، زعیم، والی، رئیس، حاکم، ملک و عامل. کاربرد این واژه به اعراب پیش از اسلام برمی‌گردد و در اشعار جاهلی به‌چشم می‌خورد. در دوران پیغمبر (ص) این عنوان بر کسانی اطلاق می‌شد که از جانب آن حضرت به فرماندهی جنگ یا حکمرانی ولایت یا امارت حاجیان منصوب می‌شدند و در واقع نایب پیغمبر (ص) بودند. این واژه در قرآن نیامده است ولی در احادیث بسیار دیده می‌شود. برخی، عبدالله بن جَحْش (پسرعمۀ پیغمبر (ص) و فرمانده یکی از سریه‌ها) را نخستین کسی می‌دانند که در اسلام «امیر» خوانده شد. بسیاری از پژوهشگران، امیر صدر اسلام را با «عامل» مترادف دانسته‌اند، اما شواهد موجود نشان می‌دهد که پیغمبر (ص) عاملان را برای گردآوری خراج، و امیران را به‌‌عنوان فرماندهان سپاه همراه آنان گسیل می‌کرد.