اندرونی و بیرونی

اندرونی و بیرونی
(یا: اندرون و بیرون) دو بخشِ عمدۀ بناهای مسکونی در معماری سنتی ایرانی. اندرونی، که آن را حَرَم نیز می‌خواندند، محوطه‌ای بود که زنان و دخترانِ خانواده بیشترین وقت خود را در آن می‌گذراندند، و بیرونی، به تعبیری، محوطۀ حیاطِ خانه بود که مردان غریبه به هیچ‌وجه اجازۀ عبور از آن، و ورود به محوطۀ اندرونی را نداشتند. در خانه‌های وسیع‌تر، معمولاً دو حیاط وجود داشت: حیاطِ اندرونی و حیاطِ بیرونی. حیاطِ بیرونی مخصوصِ خدم و حَشَم مذکر، و حیاط اندرونی مخصوص خدم و حشم مؤنث بود. اتاق‌های اصلی خانه در محوطۀ اندرونی قرار داشت. جز اتاق‌های مخصوص خدم و حشم و طویله‌ها و حمام سرخانه، اتاقی مخصوص پذیرایی از مردانِ غریبه نیز در محوطۀ بیرونی بنا شده بود. در مجالس، زنان در اندرونی، و مردان در بیرونی جای می‌گرفتند. در برخی خانه‌ها دو محوطۀ اندرونی و بیرونی با حیاط خلوتی از هم جدا می‌شد.