انفال

اَنفال
(جمع نَفْل یا نَفَل به معنی زیادی، بخشش یا غنیمت) اموال یا زمین‌هایی که به خدای متعال، رسول او (ص)، و نیز جانشینان او نزد شیعه (امامان معصوم) تعلّق دارد. این اموال عبارت‌اند از ۱. زمین‌هایی که مسلمانان بدون جنگ به‌دست آورده‌اند؛ خواه مالکان این زمین‌ها، آن‌ها را رها کرده باشند، مانند زمین‌های یهودیان بنی نضیر در مدینه، یا به اختیار خود به پیامبر اکرم (ص) داده باشند؛ مانند فدک. به اموال بخش دوم «فییء» نیز می‌گویند؛ ۲. زمین‌های موات؛ مانند بیابان‌ها که از بی‌آبی یا مانند آن، آباد نیستند. دربارۀ انفال بودن زمین‌های مواتی که مالک دارد، اختلاف است؛ ۳. زمین‌های بدون مالک؛ مانند ساحل دریاها، کناره رودها و بعضی جزایر؛ ۴. قلّۀ کوه‌ها، دره‌ها و نیستان‌ها؛ ۵. اموال پادشاهان کافر؛ ۶. آن بخش از غنایم جنگی که پیامبر اکرم (ص) و امام (ع) پیش از تقسیم برای خود برمی‌گزیند؛ ۷. غنایم جنگی که مسلمانان بدون اذن پیامبر (ص) و امام (ع) به‌دست می‌آورند. (بنابر نظر مشهور)؛ ۸. تَرَکه‌های بدون وارث؛ ۹. معادن؛ دربارۀ معادنی که در ملک اشخاص واقع‌اند، اختلاف است؛ ۱۰. زمین‌هایی که بالاصالة آباد هستند و کسی در آبادکردن آن‌ها نقش نداشته است؛ مانند جنگل‌ها؛ ۱۱. زمین‌ها و املاک شهرهایی که با حوادثی نظیر زلزله، اهالی آن مرده‌اند. هرگونه تصرف در انفال بدون اذن پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) ممنوع است؛ اما بیشتر فقیهان امامیه برآن‌اند که تصرف در انفال در زمان غیبت برای شیعیان مباح است. امروزه انفال کلّاً به‌معنی اموال عمومی و متعلق به دولت است و تنها دولت اسلامی حق تصرف در آن را دارد.