ایوایی
ایوایی
(نیز: ایقا؛ یقا) طایفۀ بزرگ و قدیمی ترک، از طوایف غُز. ایوایی‌ها ظاهراً همراه سلاجقه و سایر غزان به ایران آمدند و تا آناتولی و عراق عرب پیش رفتند. مهم‌ترین مراکز استقرار این مردم، ناحیۀ اخلاط در شرق آناتولی، همدان و بخشی از لرستان و آن بخش از عراق بود که در مقابل پشتکوه لرستان قرار دارد. ایواییان در موصل و کرکوک نیز سکونت داشتند. قلعۀ بهار در همدان از مراکز خوانین ایوایی بود. ایواییان غرب ایران در قرون ۶ و ۷ق، اتباع خلیفۀ عباسی و حکومت بغداد بودند و از این جهت، در زمرۀ نیروهای جنگی خلیفه قرار داشتند و بارها درمقابل شاهان و دولت‌های مخالف خلیفه ایستادند. اسماعیل ایوایی از مدافعان شهر اخلاط، در ۶۲۶ق پس از کسب امتیازاتی از سلطان جلال‌الدین، قوای او را وارد اخلاط کرد. سلیمان‌شاه ایوایی، مشهورترین سرکردۀ این مردم، از مخالفان جدی اتابکان لُر و یکی از دوستداران خلیفۀ عباسی بود و ظاهراً در جریان حمله به بغداد کشته شد.