باخرزی، ابوالحسن علی بن حسن ( ـ۴۶۷ق)
باخَرْزی، ابوالحسن علی بن حسن ( ـ۴۶۷ق)
ادیب و شاعر ذواللّسانین ایرانی. به او لقب «الرئیس‌الشهید» داده‌اند. در خانواده‌ای مرفه به‌دنیا آمد. پدرش حسن بن ابی‌طیب، شاعر و نثرپرداز بود و با ثعالبی دوستی داشت. استعداد او در کودکی برای پدر آشکار گشته بود. از این‌رو او را تحت تعلیم و آموزش بهترین معلمان نیشابور ازجمله امام موفق نیشابوری، ابومحمد عبدالله جوینی و ابوالفضل میکالی قرار داد. نخستین کتابی که آموخت قرآن کریم بود و پس از آن صرف و نحو، فلسفه، فقه، حدیث و فنِ کتابت را فراگرفت. پس از آن با وجود کمی سن برای تحصیل علم و به‌دست آوردن شغل شروع به مسافرت کرد. درپی سفرهای شهر به شهرش با بزرگان علم و ادب همنشینی می‌کرد که یکی از آنان ادیب یعقوب بن احمد نیشابوری صاحب اولین فرهنگ عربی‌فارسی بود. در نیشابور، بغداد و بصره پیشۀ دبیری داشت و مدتی در عراق و آذربایجان به حاکمان وقت خدمت کرد. او پس از استفاده از کتابخانه‌های شهرهای مختلف و دیدار ادبا از خدمت دیوانی کناره گرفت و به تألیف دُمْیَةالقَصْر پرداخت که کتابی است در شرح حال و گزیدۀ اشعار شاعران عرب‌زبان اواخر قرن ۴ و اوایل قرن ۵. دیوان اشعار عربی باخرزی بیشتر در مدح خواجه نظام‌الملک و بعضی ادیبان معاصر اوست. در تاریخ فرهنگی ایران، باخرزی وضعیت زبان و ادب عربی را در حدود قرن ۵ نشان می‌دهد. کتاب دُمیۀ او حلقۀ میانی بین کتاب‌های یتیمه ثعالبی و خریده عمادالدین اصفهانی است. او در ۴۶۷ به قتل رسید.