بنچاق
بُنْچاق
(یا: بُنْچِه) واژه‌ای ترکی، نوعی سند حقوقی. اصطلاحاً به قباله‌های قدیمی مالکیت ملک اطلاق می‌شود و به‌موجب آن معامله‌ای رسمی صورت می‌گیرد و نشان‌دهندۀ انجام معامله است. امروزه، در خرید و فروش ملک، قباله و اسناد جدید از روی آن تنظیم می‌گردد. در قدیم به سجلات علما و مجتهدان محل، قبوض مالیات و عوارض نقل‌و‌انتقال نامه‌ها، و حتی فرمان‌های حکام و پادشاهان، که دلالت بر مالکیت فرد بر ملکی داشت، نیز بنچاق می‌گفتند. در نگارش بنچاق، در سمت راست، حاشیه‌ای برای توضیحات و امضای شهود در نظر گرفته می‌شد و پایان هر سطر، در سمت چپ، نوشته‌ها به طرف بالا متمایل بود و حاشیه‌ای نداشت تا جایی برای اضافه‌کردن کلمه یا کلماتی باقی نماند. بنچاق‌ها متعلق به دورۀ پیش از تأسیس دفاتر رسمی ثبت اسناد و بیشترین نمونۀ آن‌ها متعلق به دورۀ قاجار است. قدیم‌ترین بنچاق یافته‌شده به زبان‌های ایرانی، بنچاق اورامان است شامل سه سند مربوط به فروش دو تاکستان که بر روی پوست آهو نوشته شده و در اورامان کردستان پیدا شده و اکنون در موزۀ بریتانیا محفوظ است. دو سند از این بنچاق به زبان و خط یونانی و یکی به زبان و خط پارتی با تاریخ اشکانی متعلق به حدود قرن ۱م است. امروزه بنچاق‌ها علاوه بر اعتبار حقوقی، از منابع مهم مطالعات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی به‌شمار می‌روند.