تاریخ طبیعی دین
تاریخ طبیعی دین
The Natural History of Religion
کتابی در فلسفۀ دین، تألیف دیوید هیوم، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۷۵۸. این کتاب توسط حمید عنایت به فارسی برگردانده شده است. هیوم در این کتاب در جهت تبیین نیاز انسان به دین برداشت فلسفی از دین را از برداشت تاریخی آن جدا می‌کند. بدین معنی که هر نوع استدلال عقلی برای اثبات دین فطری و طبیعی، از فرآیندهای ذهنی و واقعی که دین از آن برمی‌آید، متفاوت است. در نظر او، دیانت بر شالودۀ طبیعت و فطرت انسانی استوار است و نه بر عقل و ایمان. کتاب در پانزده بخش کوتاه تدوین شده که برخی از مباحث آن عبارت‌اند از این‌که شرک، نخستین دین آدمیان بوده است، بحثی در بنیادها و انواع شرک، پیدایش یکتاپرستی از شرک و تأیید آن، مقایسۀ ادیان با یکدیگر بر مبنای آزارگری و بی‌آزاری، یا تعصب و تساهل، خرد و بی‌خردی، یا میزان شک و یقین در آن‌ها، تصورات شک‌آمیز در ادیان عامی، و اثر بد دینی‌های عامیانه بر اخلاق. هیوم این بحث را در رسالۀ دیگرش، گفت‌وگوهایی دربارۀ دین طبیعی (نوشته‌شده در ۱۷۴۹ـ۱۷۵۱) پی گرفت. در این رساله، سه تن به گفت‌وگو می‌نشینند؛ یک شریعت‌مدار مؤمن، یک طبیعت‌گرای شکاک، و یک خردباور معتقد به دین فطری. هیوم آشکارا به شخص دوم علاقه نشان می‌دهد امّا در عین حال، نظر او را افراطی ارزیابی می‌کند. وی تجربۀ دینی را غریزه‌ای اساسی می‌داند که از طبیعت و فطرت ناشی شده و با سرچشمه‌های حیات انسانی مطابقت دارد؛ سرچشمه‌هایی که از شور زندگی فراهم آمده است.