ترکان خاتون ( ـ۴۸۷ق)
تَرکان خاتون ( ـ۴۸۷ق)
از زنان متنفذ و نیکوکار دورۀ سلجوقی. دختر طفغاج‌خان، حاکم سمرقند، و همسر ملک‌شاه سلجوقی بود و به ولایتعهدی فرزند خود محمود تمایل داشت. به این سبب، از خواجه نظام‌الملک طوسی که خواهان ولایتعهدی برکیارق، فرزند بزرگ ملک‌شاه، بود، سعایت و بدگویی کرد و بالاخره نیز شاه تحت تأثیر او، نظام‌الملک را عزل نمود و تاج‌الملک، صاحب دیوان ترکان خاتون، را به وزارت برگزید. پس از مرگ ملک‌شاه (۴۸۵ق) با اصرار و پافشاری ترکان خاتون، خلیفه، محمود را به سلطنت برگزید که دو سال حکومت کرد، اما رسماً ترکان خاتون بر اصفهان حکومت می‌راند. پس از حملۀ برکیارق به اصفهان و محاصرۀ آن شهر، ترکان خاتون با پرداخت ۵۰۰هزار دینار او را از ادامۀ محاصره منصرف کرد. ترکان خاتون بناهای ارزنده‌ای مانند مدارس دینی و مساجد و بیمارستان و دیگر آثار باقیه از خود به جای گذاشت. مورخان وی را از زنان شیعه دانسته‌اند و نام و شرح زندگانی‌اش در اکثر تواریخ عربی مانند ابن‌العبری، المنتظم ابن‌جوزی، ابن‌الفداء و ابن الاثیر ضبط شده است.