تغزل و تشبیب
تَغزّل و تَشبیب
تغزل در لغت به‌معنی عشق‌ورزیدن و تشبیب به‌معنی وصف جمال زن و حال خود با وی گفتن و نیز یاد جوانی‌کردن و نسیب نیز به‌معنای سخنان عاشقانه است. در اصطلاح ادب نسیب، تشبیب یا تغزل به‌معنای آن است که شاعر در سرودن قصیده پیش از آن‌که به تنۀ اصلی قصیده و موضوع آن بپردازد، ابیاتی غنایی و رمانتیک را در موضوعی غیر از موضوع اصلی قصیده به‌ویژه در مضامین عاشقانه، وصف معشوق، احوال عاشق، یاد ایام جوانی و آنچه لازمه یا مناسب جوانی است بسراید و پس از آن با یک یا دو بیت که به آن تخلّص می‌گویند از این مقدمه فراغت پیدا کرده به موضوع اصلی قصیده گریز می‌زند و آن را ادامه می‌دهد. این روش که شاعر ابتدا مقدمه‌ای جدا از موضوع اصلی شعر بگوید و با بیت یا ابیاتی به موضوع اصلی شعر گریز بزند، اگرچه خاص قصیده است برخی شاعران در قالب‌های دیگر شعر فارسی نیز از آن استفاده کرده‌اند. ظاهراً با استقلال‌یافتن مقدمه‌های عاشقانۀ قصیده، بعدها قالب غزل پدید آمده است.