تنزیل
تَنْزیل
واژه‌ای قرآنی به‌معنای فرودآوردن یا به ترتیب فروفرستادن. این واژه شش‌بار در قرآن کریم (یس: ۵؛ شعراء: ۱۹۲؛ فصّلت: ۴۲؛ واقعه: ۸۰؛ حاقّه: ۴۳) در اشاره به قرآن و یا برای توصیف آن به‌کار رفته و موارد دیگری نیز در اشاره به فرشتگان یا باران و مانند آن به‌کار رفته است. مهم‌ترین بحث دربارۀ این واژه و واژۀ هم‌ریشۀ آن «انزال» میان مفسران و عالمان علوم قرآنی، فرق میان این دو واژه است. برخی از مفسران با توجه به این دو واژه برای قرآن به دو نزول، یکی تدریجی در طی بیست‌وسه سال (تنزیل) و دیگر نزول یکباره در شب قدر (انزال) قائل شده‌اند. اما این دیدگاه از جانب برخی دیگر از مفسران مورد تردید قرار گرفته و به نظر آنان انزال و تنزیل هردو به دو معنای نزول دفعی و تدریجی به‌کار می‌رود و تفاوتی در معنا ندارند. چنانکه در قرآن نیز گاهی تنزیل به‌معنای نزول دفعی و انزال در معنای نزول تدریجی به‌کار رفته است. در قرون نخستین اسلامی این واژه در برابر تأویل به‌کار می‌رفته است، چنانکه در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که در میان شما کسی است که برای تأویل می‌جنگد و آن علی بن ابی‌طالب است چنانکه من برای تنزیل جنگیدم و همین مفهوم را عمار یاسر در جنگ صفین در رجز خویش اقتباس کرد. در احادیث شأن نزول هم برخی آیات که در شأن اهل بیت پیامبر نازل شده، تنزیل و آیاتی که بعدها بر آن‌ها تطبیق داده‌اند تأویل آن آیات دانسته‌اند.