توپ زنجیر پله، بازی

توپ زَنْجیر پِلّه، بازی

(یا: چِلْتوپ؛ چوب توپ؛ توپ چوب) از کهن‌ترین بازی‌های گروهی ایرانی. اگر با تحقیق، چنان‌که برخی پژوهشگران متذکر شده‌اند، روشن شود که «پله» در عنوان این بازی شکل دگرشدۀ «پَهره» در لغت پهلوی (به‌معنی قراول و پاسبانِ هریک از هشت بخش شب) است، پیشینۀ این بازی از آنچه تخمین زده می‌شود، دورتر می‌رود. این بازی با اندک تفاوت‌هایی در قواعد، به بیس‌بال شبیه است. رقابت در این بازی میان دو گروهِ عامل (چوب به‌دست) و معمول (پرتاب‌کنندۀ توپ)، بدون آن‌که شمار بازیکنان هر گروه مشخص باشد، برقرار می‌شود. ابزارهای اصلی بازی عبارت‌اند از یک چوب، با سرِ تقریباً پهن و سنگین و توپی کوچک و جهنده، در حجم و اندازه‌ای که به‌راحتی در مشت جای گیرد. ستارۀ گروهِ عامل، بازیکن چوب‌به‌دستی است که بتواند توپ پرتابیِ ستارۀ گروهِ معمول را به ضربِ چوب تا آن‌جا که ممکن است، دور کند و خود به چالاکی به محوطه‌ای تعیین‌شده در ۳۰ـ۴۰متری گوشۀ میدان بدَوَد و از اصابتِ توپ، که حالا در دست یکی از بازیکنان گروه معمول است و به سمت او پرتاب می‌شود، برهد یا بکوشد توپ پرتابی را گرفته، آن‌قدر نزد خود نگاه دارد که دیگر هم‌گروه‌هایش به قرارگاهِ اول‌شان، نزدیک محلِ خود چوب به‌دست، باز گردند. این بازی امتیازبندی ندارد و تا آن هنگام که همۀ بازیکنان گروه عامل به ضرب توپِ بازیکنان گروه معمول از بازی کنار روند، ادامه می‌یابد.