توتم و تابو

توتِم و تابو (Totem and Tabu)

کتابی در روان‌کاوی، نوشتۀ زیگموند فروید، به زبان آلمانی، منتشرشده در ۱۹۱۳. این کتاب، که نتایج آن با آنچه تا آن زمان در روان‌شناسی تحلیلی به‌دست آمده بود هماهنگ نبود، یکی از مهم‌ترین آثار فروید به‌شمار می‌رود. فروید در این کتاب کوشید از یافته‌های روان‌کاوی در جهت تفسیر مسائلی جمعی بهره برد. فروید خود می‌گوید که جواب نهایی معمای تابو را یافته است، اما مسئلۀ توتم بسیار پیچیده‌تر است. تابو ممنوعیتی مقدس و در عین حال منفور است و اگر کسی مُحرّمات آن را نقض کند خود او هم به تابو بدل می‌شود. فروید بر آن است که در مهمانی‌های قبایل توتم‌باور نوعی عقدۀ اُدیپ وجود دارد. در این مهمانی‌ها توتم، که در معنای فرویدی آن «والد» یا «پدر» خوانده شده است، کشته می‌شود. فروید این رفتار را آمیخته‌ای از احساس‌های کین و مهر می‌داند و بر آن است که روان‌نژندی‌های گوناگون افراد در جامعۀ مدرن امروز ریشه در همین کین و مهر توأمان نسبت به پدر و مادر دارد. با توجه به تحقیقات نوین، نظریات فروید در این کتاب دیگر آن ارزش علمیِ بدو انتشار کتاب را ندارد.