جابه جایی خصلتی

جابه‌جایی خصلتی (بوم‌شناسی)(Character displacement)

وقتی دو گونه برای داشتن سهمی از یک منبع محدود رقابت می‌کنند به آسانی می‌توان تصور کرد که فشار شدیدی برای گزینش، به‌منظور کاستن از آثار رقابت یا اجتناب از آن وجود خواهد داشت. یکی از راه‌های انجام‌دادن این کار عبارت است از گستردن عملی توان رقابتی و «طرد رقابت جویانۀ» گونۀ دیگر؛ و روش دیگر متضمن به‌حداقل‌رساندن هم‌پوشانی در مصرف منابع (و در نتیجه، رقابت) است. فرآیند اخیر را جابه‌جایی خصلت اکولوژیکی می‌گویند. به‌دست‌آوردن شواهد تجربی مستقیم از جابه‌جایی خصلتی آسان نیست، از این رو اکثر شواهد موجود در این زمینه ضمنی و مبنی‌بر قراین و مبتنی‌بر الگو‌های مشاهد شده در طبیعت است. متأسفانه، چندین فرآیند مختلف می‌تواند عامل الگوی واحدی باشد، و تمیز بین آن بسی دشوار خواهد بود. این امر از مشکلات همیشگی اکولوژی است. یکی از الگوهایی که تصور می‌شد نتیجۀ جابه‌جایی خصلتی است، از این قرار بود که دو گونه در ارتباط نزدیک با (و احتمالاً رقیب) یکدیگر وقتی در ناحیۀ واحدی زندگی می‌کنند، نسبت به وقتی که به تنهایی زندگی می‌کنند از لحاظ ریخت‌شناسی بیشتر متفاوت‌اند. قطعاً این الگوها وجود دارد، امّا نشان‌دادن صریح و بدون ابهام این که این الگوها ناشی از فرایند تکاملی جابه‌جایی خصلتی باشد، بسی دشوار است. به منظور این که نشان دهیم که جابه‌جایی خصلتی رخ داده است باید چندین شرط تأمین شود. پیش از هر چیز، باید نشان دهید که این خصلت موروثی است، این‌که گونه‌ها در واقع در حال رقابت‌اند، و خصلتی را که بررسی می‌کنید اختلاف‌هایی در بهره‌برداری و مصرف منابع نشان می‌دهد. مطالعات و پژوهش‌های کم‌شمار شاید تمام این معیارهای لازم را دارا باشند. الگوی دیگری گاه در میان گونه‌های هم وقوع با ارتباط نزدیک دیده می‌شود، که اختلاف مدل بین این گونه‌ها بیشتر از اختلاف در اندازۀ پیکر آن‌هاست که انتظار می‌رود. به‌خصوص اعضایی از بدنشان که مربوط به کسب خوراک است (مانند دندان). این الگو به نحوی معقول به‌عنوان شاهد رقابت میان گونه‌ای تعبیر شده است، هرچند که هنوز هم موضوع محل مناقشه و مباحثه است.