جعل
جَعْل
(در لغت به‌معنای ایجاد و استقرار و قرار‌دادن) در حقوق کیفری، هر گونه ساختن نوشته یا سند یا مُهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، تراشیدن یا خراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه‌کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشتۀ دیگر یا به‌کار بردن مُهر دیگری بدون اجازۀ صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب و سوء‌استفاده (ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی). جعل ممکن است به‌صورت مادی باشد یا معنوی. جعل مادی آن است شکل و ماده و صورت نوشته یا سند یا امضا یا مُهر به‌واسطۀ تراشیدن یا الحاق یا سیاه‌کردن و محو دگرگون می‌شود (مادۀ ۲۵۳ قانون مجازات اسلامی) و جعل معنوی یا مفادی آن است که به‌صورت تغییر و تحریف موضوع یا مضمون سند یا نوشته انجام می‌شود و معنا و مفاد آن قلب و دگرگون می‌گردد، بدون این‌که در ماده و صورت آن تغییری حاصل شود، مانند این‌که امر باطلی را صحیح یا امر صحیحی را باطل جلوه دهد (مادۀ ۵۳۴ قانون مجازات اسلامی). عمل جعل، جرم است و بسته به این‌که موضوع آن چه باشد و به چه شیوه‌ای انجام شده باشد مجازات آن فرق می‌کند. رایج‌ترین انواع جعل، جعل امضا و سندسازی در اسناد مالی، مانند چک، جعل ادبی، جعل اشیاء عتیقه و جعل اسکناس است. در مورد اسکناس برای مقابله با جعل از کاغذهای آراسته به نقش و نگارهای پیچیده، چاپ ماهرانه و الصاق نوارهای فلزی استفاده می‌شود. علاوه‌بر جعل که موجب مجازات جاعل است، استفاده از سند مجعول نیز جرم است.