حبه
حَبِّه
(شعیر) به‌‌‌معنای دانه یا هسته از اجزای واحد (یکای) قدیمی وزن که در سنجش فلزات گران‌قیمت و همچنین داروها به‌کار می‌رفت. برخی آن را برابر با دو جـو و برخی معادل یک جو دانستـه‌اند. در صورت نخست هر حبه ۲۰۰ خردل و ۳۶/۱ مثقال بوده که با روایت خوارزمی مطابقت خواهد داشت و حدوداً ۰.۱ گـرم می‌شود. ولی اگر حبه را برابر یک جو بدانیم ۴۸/۱ درهم شرعی یا ۶۴/۱ درهم صیرفی می‌شود (هر درهم شرعی معادل ۲.۵۲ گرم و هر درهم صیرفی برابر با ۳.۲۰ گرم). در نتیجه هر حبۀ مساوی با جو، تقریباً ۰.۰۵ گرم و معادل ۷۲/۱مثقال شرعی (هر مثقال شرعی معادل با ۳.۶ گرم) خواهد شد. بیشتر نویسندگان مسلمان هر حبه را ۶۰/۱واحد اصلی وزن و یا ۱۰/۱ دانق ثبت کرده‌اند؛ درعین‌حال، انـدازه‌های دیگری حد فاصل ۷۲/۱ تا ۴۸/۱ واحد نیز برای آن ذکر شده است. برپایۀ این فرض که مثقـالِ ۴.۲۵ گرمی، کهن‌ترین واحد وزن در بین عرب‌ها بوده است، هر حبه در صدر اسلام، به احتمال قوی ۷۰ تا ۷۱ میلی‌گرم در نظر گرفته می‌شد که کم‌و‌بیش برابر با «دانه» یا واحدی است که تا همین اواخر در اروپا برای سنجش وزن دارو به‌کار می‌رفت. حبه را گاه برابر چهار اَرُز (دانۀ برنج) می‌گرفتند و گاهی سه حبه را یک قیراط می‌نامیدند. در گذشته از واحدی به همین نام و گاه با تلفظ حُبه در اندازه‌گیری مساحت زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شد که مقدار آن را در نواحی گوناگون از ۰.۴۱۶۷ هکتار تا سه هکتار منظور می‌کردند. حبه را ازجمله در وقف‌نامۀ ربع رشیدی در حکم ۹۶/۱ هر ملک یا ۱۶/۱ دانگ نیز به‌کار برده‌اند.