حشیشیه

حَشیشیه
(یا: حشّاشین؛ حَشّاشون) عنوانی طعنه‌آمیز که بر فدائیان اسماعیلی نزاریه اطلاق می‌شد. بنیادگذار فرقۀ نظامی اسماعیلیه حسن صباح و اولین پایگاه او قلعۀ الموت بود. حسن صباح و یارانش توانستند بر دژهای مستحکمی چون قلاع لمبسر، طبس و ارجان در ایران دست یابند و دامنۀ فعالیت‌های خود را تا سوریه و فلسطین بگسترند. مبارزات اسماعیلیه با سلجوقیان و خلفا و سلاطین سراسر این منطقه هم ایدئولوژیک بود و هم نظامی. فدائیان در اجرای احکام رئیس خود که در سوریه شیخ‌الجبل می‌نامیدند، از جان مایه می‌گذاشتند و دشمنان را، غالباً با دشنۀ زهرآلود، می‌کشتند. خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر مشهور دوران سلجوقی از قربانیان ایشان بود. وحشتی که این فدائیان در دل‌ها افکنده بودند و میزان از جان گذشتگی آنان سبب شد که صلیبیان باور کنند که مصرف حشیش به هنگام ارتکاب قتل انگیزۀ قساوت و جانبازی آن‌هاست؛ از همین‌رو نام این گروه را که به عربی حَشّاشین خوانده می‌شدند، به تصریف اَساسین گفتند و از آن معنای آدم‌کش و قاتل مراد کردند. این کلمه امروز با ضبط‌ها و تلفظ‌های کمابیش مشابه، عمدتاً در موارد قتل‌های سیاسی به‌کار می‌رود. فدائیان اسماعیلیه سرانجام در حملۀ مغول نابود شدند. اما گروه‌هایی از ایشان با اعتقادات اسماعیلی در برخی نقاط جهان، ازجمله پاکستان، هندوستان و افغانستان و تاجیکستان زندگی می‌کنند.