خمسه
خَمْسِه
مجموعه‌ای از پنج ایل ترک و عرب فارس، مرکّب از ایلات اینالو، باصری، بهارلو، عرب، و نفر، مشتمل بر ۴,۷۶۸ خانوار. در فهرست‌های جدید نام اینالو حذف و نام کردشولی اضافه شده است. این مجموعه ظاهراً به توصیه و تشویق علی‌اکبرخان قوام‌الملک و پسرش علی‌محمدخان قوام‌الملک و با موافقت دولت ایران برای مقابله با نفوذ فراوان ایلخانان قشقایی تأسیس شد و ریاست عالیۀ آن در اختیار علی‌محمدخان قوام‌الملک و اعقابش قرار گرفت. به این ترتیب عملاً ریاست نیمۀ شرقی فارس، که ییلاق و قشلاق ایلات خمسه در آن بود، به‌دست قوام‌الملک‌ها افتاد. این تحول، که برمبنای رقابت میان دو گروه از اعیان و اشراف فارس صورت گرفت، خود مبنای توسعۀ رقابت‌ها و اختلافات و خصومت‌های بیشتر میان قشقایی‌ها و خمسه‌ای‌ها شد. بسیاری از حوادث ریز و درشت فارس در طول سال‌ها بعد، تا انقراض قاجاریه، ناشی از رقابت و قدرت‌طلبی‌های ایلخانان قشقایی و سرکردگان ایل خمسه بود. هیچ‌یک از حکام فارس و همچنین دولت مرکزی، جدا از واکنش‌های احتمالی سران قشقایی و خمسه، عملی انجام نمی‌دادند و هر تصمیمی پس از ملاحظۀ منافع و مصالح این دو گروه اتخاذ می‌شد. ایلات خمسه در جریان انقلاب مشروطیت و حوادث ناشی از تأثیر جنگ جهانی اول در ایران به تبعیت از محمدرضاخان قوام‌الملک و پسرش حبیب‌الله‌خان قوام‌الملک، در شمار مخالفان انقلاب مشروطیت بودند و نقش مؤثری در سرکوب نهضت آزادی‌خواهان و ژاندارمری فارس در ۱۳۳۴ق/۱۹۱۵ـ ۱۹۱۶م داشتند.