ذات الحلق
ذاتُ‌الحَلَق (armillary sphere)
قدیمی‌ترین ابزار شناخته‌شدۀ نجومی، مورد استفاده از قرن ۳پ‌م. در این وسیله زمین در مرکز عالم، و چند حلقۀ فلزی متحرک، نشان‌دهندۀ خورشید، ماه، و سیاره‌ها، در اطراف آن قرار دارد. ذات‌الحَلَق را در ابتدا برای رصد افلاک آسمانی، و بعدها برای آموزش ترتیب و نحوۀ حرکت اجرام آسمانی به دریانوردان به‌کار می‌برند.