پراش

پَراش (diffraction)
گسترده‌شدن موج، هنگامی که از روزنه‌ای کوچک می‌گذرد یا از اطراف جسمی کوچک عبور می‌کند. طی این کنش، در جهت حرکت موج نیز تغییراتی پدید می‌آید. برای آن‌که این اثر محسوس و مشاهده‌پذیر شود، اندازۀ روزنه یا جسم باید با طول موج امواج مورد نظر یکسان یا از آن کوچک‌تر باشد. پراش برای همۀ انواع موج‌های رونده، ازجمله برای امواج آب، امواج صوتی و الکترومغناطیسی اتفاق می‌افتد و به کمک آن علت برخی پدیده‌ها را توضیح می‌دهند، ازجمله این‌که امواج رادیویی با طول موج بلند بهتر از امواجی با طول موج کوتاه از اطراف تپه‌ها می‌گذرند. گسترۀ طول موج نور از ۴۰۰ تا حدود ۷۰۰ نانومتر متغیر است. (هر نانومتر معادل یک میلیاردیم متر است)، به‌این‌ترتیب طول موج نور چندین مرتبه کوچک‌تر از امواج رادیویی است. برای آن‌که پراش نور مشاهده شود، لازم است روزنه‌ای که نور از آن می‌گذرد فوق‌العاده کوچک باشد. گسترده‌شدن باریکۀ نور پس از عبور از شکافی باریک، سبب می‌شود که طول موج‌های متفاوت نور با یکدیگر تداخل کنند و نقشی از نوارهای تاریک و روشن پدید آورند. توری پراش تیغه‌ای از شیشه یا فلز است که با خطوطی موازی و هم‌فاصله خط‌کشی شده است و برای جداسازی مؤلفه‌های بسامدی متفاوت در هر قطار موج، مثل باریکه‌ای از نور تابشی، کاربرد دارد. نور سفید به طیفی از بسامدها تبدیل‌پذیر است. طول موج صوت از ۰.۵ تا دو متر متغیر است. هنگامی که امواج صوتی از میان درگاهی‌ها و فاصله‌های بین ساختمان‌ها عبور می‌کنند، مشخصاً پراشیده می‌شوند و به‌‌همین سبب در مسیرهای پیچ‌وخم‌دار شنیده می‌شوند. در بلورها، اتم‌هایی که در فاصله‌های منظمی از یکدیگر قرار دارند، موجب پراش پرتوهای ایکس می‌شوند. با بهره‌گیری از خاصیت پراش پرتو ایکس در بلورها، شناسایی ساختار بسیاری از مواد، ازجمله پروتئین‌ها، ممکن شد.