پانتئون
پانْتِئون (Pantheon)
در اصل معبدی برای پرستش همۀ خدایان. در دوران متأخر به هر بنایی اطلاق می‌شود، که مشاهیر در آن به‌خاک سپرده شده باشند. نیز معبدی در کامپوس مارتیوس[۱] در رُم، که اکنون کلیسای سانتا ماریا دلا روتوندا[۲] است؛ این بنا را امپراتور هادریانوس[۳] ساخت (۱۱۸م)، و به احتمال قوی طراحی کرد. این معبد در محل معبدی قدیمی‌تر بنا شد، که مارکوس ویپسانیوس آگریپا[۴] در ۲۷پ‌م ساخته بود. نام پانتئون را بعدها بر آن نهادند که به‌معنای معبد «همۀ خدایان» است. نیز پانتئون نام کلیسای معروفی در پاریس است که آن را ژاک ژرمن سوفلو[۵] در ۱۷۵۵ طراحی کرد. پانتئون رُم بنایی مدور، و وسیع‌ترین بنای عهد باستان در نوع خود است؛ این بنا را گنبدی پوشانده است (قطر داخلی گنبد ۴۳ متر، و ارتفاع از کف ۴۵ متر)، و رواق ورودی[۶] آن ۱۶ ستون قُرنتی[۷] دارد که احتمالاً بخشی از عمارت آگریپا بوده است. خشت‌های مفرغ مطلا[۸]یی که در اصل روکش گنبد بوده‌اند، پیش‌تر به قسطنطنیه[۹] انتقال یافتند؛ تیرها و خرپاهای مفرغی حامل سقفِ رواق ورودی را در قرن ۱۷ ذوب کردند تا در ساخت سایبان تزیینی (بالداچینو[۱۰]) جانلورنتسو برنینی[۱۱] در سان پیِترو[۱۲] به‌کار بَرند. گل‌میخ[۱۳]ها و ابزارهای مفرغینی، که زمانی زینت‌بخش خزانۀ این بنا بودند، ناپدید شده‌اند. بعضی از تزیینات داخلی فعلی آن مربوط به دورۀ رنسانس متأخر[۱۴] است.