پراکریت

پراکْریت

(به‌معنای «طبیعی» یا «معمولی») از زبان‌های هندی میانه که از سانسکریت به مفهوم «پالایش‌یافته» مشتق شده است و نیای زبان‌های رایج در شبه‌قارۀ هند مثل پنجابی، هندو، بنگالی، گجراتی و مراتی به‌حساب می‌آید. امروزه زبان بومی و عمومی هندی‌هاست. پراکریت سه مرحله را پشت سر گذاشته است. مرحلۀ اول در بخش‌های مرکزی هند سخنگو داشت. ویژگی پراکریت در این مرحله و مراحل بعدی، ساده‌کردن اصطلاحات گوناگون، حذف همخوان‌های خشن و مصوت‌های دوگانه و نیز ساده‌سازی شکل‌های دستوری پیچیده سانسکریت است. مرحلۀ دوم پراکریت پالی نامیده می‌شود. این زبان به‌عنوان زبان رایج در نوشته‌های مذهبی آیین بودا به کار می‌رفت. آنان نمایش‌نامه‌های خود را به زبان‌های گوناگون پراکریت می‌نوشتند. مثلاً در یک نمایش‌نامه برای شخصیت آسمانی یا درباری از زبان سانسکریت و برای شخصیت‌های دیگر از گویش‌های مختلف پراکریت استفاده می‌شد به‌طوری که گاهی در یک نمایش‌نامۀ واحد دَه شکل از پراکریت عرضه می‌شد. ماهاراستری شکل دیگر پراکریت بود که دارای ادبیات ویژۀ خود است.