پزشکی قانونی
پزشکی قانونی
استفاده و استناد به دانش پزشکی برای کشف و تشخیص وقوع جرایم بر ضد تن یا روان انسان یا حیوان، یا تعیین اندازه و آثار پزشکی ناشی از جرایم مذکور. به عبارتی شاخه‌ای از پزشکی شامل بررسی جنایات، تعیین علت مرگ در موارد مشکوک یا شناسایی جنایتکار یا بررسی بافت‌های یافت‌شده در صحنۀ جنایت است. روان‌شناسی قانونی نیز مشخصات روان‌شناختی مجرم را تعیین می‌کند و باعث سهولت در شناسایی او می‌شود. تشخیص و اظهارنظر پزشکی قانونی، به‌عنوان کارشناس و معتمد، برای دادگاه‌ها، حجّت و قابل استناد است. معذالک به‌نظر بعضی فقها آزمایش پزشکی قانونی جایگزین حجت شرعی برای اثبات جرایمی مانند لواط یا زنا نیست، مگر در حدودی که علم نوعی قاضی حجت باشد. در جرایم قتل یا ضرب و جرح، قاضی مکلف است از پزشکی قانونی کسب نظر کند، مگر این‌که پزشکی قانونی در محل وجود نداشته یا تخصص لازم را نداشته باشد که در‌این‌صورت می‌تواند به پزشک معتمد رجوع کند (مادۀ ۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری). اجرای کار پزشکی قانونی برای دادگاه‌ها، برعهدۀ سازمان پزشکی قانونی است که وابسته به قوۀ قضائیه است و به‌موجب قانون سازمان پزشکی قانونی مصوب ۱۳۷۳ش تشکیل شده است. علاوه‌بر تشخیص وقوع جرم و تعیین آثار آن، کسب نظریۀ پزشکی قانونی برای تشخیص بیماری‌هایی که مانع از اجرای حکم شلاق یا زندان است نیز لازم است. مثلاً چنانچه اجرای مجازات شلاق یا زندانی‌کردن شخص، به تشخیص پزشک قانونی موجب تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی شخص شود، اجرا نمی‌شود (مادۀ ۲۸۸ و مادۀ ۲۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری). حضور پزشک قانونی در مراسم اجرای حکم اعدام نیز لازم است (مادۀ ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی). در برخی از کشورها مانند انگلستان و اسکاتلند اشخاصی به‌عنوان مقام رسمیِ رسیدگی به‌علت مرگِ ناگهانیِ اشخاصی که درنتیجه اقدامات خشونت‌آمیز و یا در شرایط مشکوک در گذشته‌اند، از بین وکلا، مشاورین حقوقی و یا پزشکان با حداقل پنج سال سابقۀ حرفه‌ای تعیین می‌شوند و از طریق انجام تحقیقات و یا صدور دستور کالبدشکافی، چگونگی، محل و شرایط و علت مرگ را تشخیص می‌دهند.