قبله

قِبله

جهت خانه کعبه در شهر مکه که مسلمانان روبه آن نماز می‌خوانند. از آغاز بعثت پیغمبر اسلام تا سال دوم هجرت، یعنی چهارده سال و اندی، مسلمانان روبه بیت‌المقدس، یعنی قبله‌گاه یهود، نماز می‌خوانند. یهودیان از این بابت که مسلمانان رو به قبلۀ آنان نماز می‌گزاردند آنان را بسیار سرزنش می‌کردند و آزار می‌دادند. تمامی پیامبران بنی‌اسرائیل پیش از محمد (ص) نیز به‌سوی مسجدالاقصی نماز می‌خواندند. پیامبر بسیار دوست داشتند که خانۀ کعبه قبله‌گاه مسلمانان باشد و در مواقعی که در مکه حضور داشتند چنان نماز می‌گزاردند که بین کعبه و مسجدالاقصی می‌ایستادند، اما در مدینه جمع بین کعبه و مسجدالاقصی ممکن نبود و ایشان به‌ناچار رو به بیت‌المقدس می‌ایستاد. تا آن‌که در سال دوم هجرت و به نقلی نیمه‌شعبان آن سال که حضرت محمد (ص) به دیدار مادر براء بن معرور در کوی بنی‌سلمه مدینه رفته بود، پس از صرف طعام هنگام ظهر شد و حضرت در مسجد آن محله به ادای فریضۀ نماز پرداخت. در رکعت دوم جبرئیل فرود آمد و دستور تحویل قبله از بیت‌المقدس به مسجدالحرام آورد و چون بیت‌المقدس سمت شمال مدینه و مسجدالحرام سمت جنوب آن بود پیغمبر (ص) به عکس جهتی که روی به آن داشت، روی آورد و صف عقب جماعت صف پیشین شد. آیات تحویل قبله عبارت‌اند از بقره: ۱۴۲ و ۱۴۳ و ۱۴۴. در این آیات خداوند خطاب به کسانی که ممکن است سبب این تغییر و تحویل قبله را جویا شوند، پاسخ داده است: «مشرق و مغرب از آن خداست. هر کس را که بخواهد به راه راست هدایت می‌کند و شما را امتی میانه برگزیده‌ایم تا بر مردم گواه باشید و نیز تا رسول بر شما گواه باشد. و قبله‌ای را که پیرو آن بودی مقرر نداشته بودیم مگر برای این‌که کسی را که از رسول خدا پیروی می‌کند از کسی که از عقیده‌اش برمی‌گردد، معلوم بداریم. و به راستی آن جز بر کسانی که خداوند آنان را هدایت کرده است دشوار است» (بقره: ۱۴۲ـ۱۴۳) «... رویکردت را گاه‌گاه به آسمان می‌بینم. تو را به قبله‌ای برمی‌گردانیم که به آن خشنود شوی. رویت را به‌سوی مسجدالحرام برگردان. و ای مؤمنان هر کجا که باشید روی‌هایتان را به‌سوی آن برگردانید و به یقین اهل کتاب می‌دانند این تغییر قبله حق است و از جانب پروردگارشان و خداوند از آنچه که می‌کنند غافل نیست» (بقره: ۱۴۴) در مجموع هدف خداوند از تشریع قبله، ایجاد وحدت میان مسلمانان و دادن استقلال به امّت اسلامی بوده است.