زایمان
زایمان
(یا: وضع حمل) خارج‌شدن جنین از رحم جانوران پستاندار بچه‌زا. زایمان ویژۀ پستانداران است و مدت بارداری بسته به نوع و گونۀ پستاندار ماده متفاوت است. وضع حمل در انسان معمولاً ۲۸۰ روز پس از آخرین قاعدگی زن صورت می‌گیرد. زایمان، در مرحلۀ نخست، با انقباض‌های رحم شروع می‌شود که همراه با احساس درد در ناحیه شکم و پشت است که در فواصل بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه رخ می‌دهد و حدود ۴۰ ثانیه طول می‌کشد تا سرانجام فاصلۀ آن‌ها به دو دقیقه می‌رسد. با هر انقباض، گردن رحم کمی باز می‌شود و هنگامی که به اندازۀ کافی، یعنی حدود ۱۰ سانتی‌متر، باز شد، خروج جنین از رحم امکان‌پذیر می‌شود. در مرحله دوم، سرانجام با انبساط کافی دهانۀ زهدان، جنین از مجرای زایمان خارج می‌شود و نوزاد متولد می‌شود. در مرحلۀ سوم، که حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از تولد نوزاد رخ می‌دهد، جفت از دیوارۀ رحم جدا و از آن خارج می‌شود. متوسط زمان وضع حمل از آغاز درد نهایی در زایمان اول ۱۳ تا ۱۴ ساعت و در زایمان‌های بعدی ۸ تا ۹ ساعت است. داروهای مسکن و آرام‌بخشی چون مورفین، باربیتورات‌ها، و کلروفرم درد زایمان را کاهش می‌دهند. اما بسیاری از آن‌ها همچنین باعث کاهش انقباضات رحمی می‌شوند و بر دستگاه تنفسی نوزاد به‌شکلی مخاطره‌آمیز فشار وارد می‌آورد. داروهای بیهوشی ستون فقرات، که مستقیماً داخل ستون مهره‌ها تزریق می‌شوند، برای نوزاد خطری ندارند، ولی تزریق آن‌ها به‌شکل صحیح دشوار و در نتیجه برای مادر خطرآفرین است. اخیراً، زایمان طبیعی کاربرد گسترده‌ای یافته است چراکه دو مزیت دارد: ۱ـ نوزاد بدون استفاده از دارو متولد می‌شود؛ ۲ـ مادر در لحظه تولد نوزاد به هوش است. در زایمان طبیعی، زنان با کمترین میزان داروی مسکن یا حتی بی‌هیچ دارویی وضع حمل می‌کنند. در مواردی که به‌علت نقص گردن رحم یا انقباضات ضعیف رحمی، زایمان به‌شکل طبیعی صورت نگیرد، همچنین هنگامی که نوزاد به‌شکل عرضی در رحم قرار گیرد یا در هنگام تولد از پا یا کفل متولد شود از وسیله‌ای به نام فورسپس استفاده می‌کنند، یا نوزاد را با دست می‌چرخانند، یا با عمل جراحی موسوم به سِزارین نوزاد را به‌دنیا می‌آورند. در زایمان‌هایی که پیش از موعد صورت می‌گیرند، نوزاد نارس تحت مراقبت ویژه قرار می‌گیرد. به زایمان پیش از ۲۰۰ روز از دوران حاملگی سقط و در سه ماه اول بارداری کورتاژ می‌گویند. اخیراً در ایران استفاده از سِزاریَن به‌جای زایمان طبیعی، بیشتر از میزان متوسط جهانی آن شده که با توجه به مخاطراتی که در این روش برای مادر و نوزاد وجود دارد پزشکان دربارۀ آن هشدار داده‌اند. زایمان در شرایط غیر بهداشتی، احتمال ابتلای مادر به بیماری‌های عفونی ازجمله تب نفاسی و مرگ‌ومیر او و کودکش را به‌دنبال دارد. آل‌بُردگی و آل‌زدگی در فرهنگ عوام که باعث مرگ زنان به‌هنگام زایمان می‌شد، همین تب نفاسی است.