چریک
چِریک (guerrilla)
رزمندۀ غیررسمی، که در یک واحد غیررسمی کوچک معمولاً علیه قدرتی مستقر یا اشغالگر مبارزه می‌کند و به‌جای جنگ منظم با آرایش نظامی به کارهای خرابکاری، کمین و فعالیت‌های مشابه علیه ارتش حریف می‌پردازد. ارتش‌های مقاومت در زمان جنگ (مثلاً در جنگ ویتنام[۱]) و نیز گروه‌های آزادی‌بخش ملی و تندروهای سیاسی جنگ‌طلب در زمان صلح (مانند ببرهای تامیل[۲]) از شیوه‌های پارتیزانی استفاده می‌کنند. واژۀ گریلا (در زبان اسپانیایی به‌معنی جنگ کوچک) نخستین‌بار به مقاومت اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در برابر اشغال فرانسوی‌ها در جنگ شبه‌جزیرۀ ایبری[۳] (۱۸۰۸ـ۱۸۱۴) اطلاق شد. از شیوه‌های پارتیزانی به‌نحو وسیعی در جنگ جهانی دوم (مثلاً در یونان و کشورهای بالکان) استفاده می‌شد. فعالان سیاسی و به‌خصوص «چریک‌های شهری[۴]»، که به خشونت رومی‌آورند، از جانب کسانی که از آنان حمایت می‌کنند، «مبارزان راه آزادی[۵]» و از جانب مخالفان «تروریست[۶]» نامیده می‌شوند. تلاش دولت‌ها برای متوقف‌کردن فعالیت آنان تاکنون با موفقیت‌های پراکنده توأم بوده است. شورای اروپا[۷] نیز «پیمان‌نامۀ اروپا[۸]» را به‌منظور سرکوب تروریسم برگزار کرد، که بسیاری از دولت‌های آن در زمرۀ امضاکنندگان قرار دارند. هدف مصوبۀ «پیشگیری از تروریسم[۹]»، که در ۱۹۸۴، در انگلستان به‌تصویب رسید، عمدتاً ارتش جمهوری‌خواه ایرلند بود. علی‌‌رغم این‌که بسیاری از رهبران چریک‌ها ورود به جریان‌های سیاسی را شدیداً محکوم می‌کردند، سرانجام به آن تن دادند.