سازمان نظامی حزب توده ایران

سازمان نظامی حزب تودۀ ایران
تشکیلاتی از نظامیان کمونیست وابسته به حزب تودۀ ایران در دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ش. بنیاد‌گذاران سازمان نظامی حزب توده از افسران جوان و خوشنام ارتش، نظیر سروان خسرو روزبه، سرگرد آذر، سرگرد خاتمی، سرهنگ سیامک، و سرگرد مبشّری بودند. سازمان از ایدئولوژی حزب توده پیروی می‌کرد که همان هدف‌های سوسیالیستی شوروی بود و فعالیت کادرها مخفی بود. در جریان غائلۀ آذربایجان به سردمداری پیشه‌وری، گروهی از افسران سازمان نظامی برای سازماندهی دموکرات‌ها به آذربایجان اعزام شدند. قیام افسران خراسان را نیز افسران سازمان مذکور رهبری کردند. در جریان مبارزات ضد استعماری ملت ایران برای ملّی‌کردن نفت به رهبری دکتر محمد مصدق، سازمان نظامی با فرمان‌برداری از رهبری حزب توده علیه منافع ایران و در جهت شکست نهضت عمل کرد و حتی در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش هیچ واکنشی نشان نداد. سرانجام در شهریور ۱۳۳۳ش با دستگیری سروان ابوالحسن عباسی، یکی از اعضای برجستۀ سازمان نظامی و کشف سلول‌های مخفی در ارتش و نیروهای نظامی حدود ۵۰۰ تن از افسران و ارتشیان عضو سازمان دستگیر شدند و با اعمال شکنجه و بازجویی در دادگاه‌های نظامی محاکمه شدند. از میان آن‌ها ۲۷ تن به اعدام و بقیه به زندان‌های طولانی محکوم شدند. حکم اعدام ۲۱ نفر اجرا شد و با فرار بسیاری از رهبران حزب توده به کشورهای موسوم به بلوک شرق حزب و سازمان نظامی آن نیز نابود شد.