سازمان انقلابی زحمت کشان کردستان ایران
سازمان انقلابی زحمت‌کشان کردستان ایران
(عنوان اختصاری و مستعار: کومُله) گروهی سیاسی با خط مشی قومی و مارکسیستی، فعال‌شده در ۱۳۵۷ش در کردستان ایران، با هدف مبارزه با نظام جمهوری اسلامی. این گروه مدعی است که در ۱۳۴۸ تشکیل شده و تا ۱۳۵۷ش علیه رژیم شاه فعال بوده است، اما هیچ نشانه و مدرکی در این باره وجود ندارد. در بهمن ۱۳۵۷، هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی، این گروه نیز فعال شد و بلافاصله نشریه‌ای تندرو و ضد نظام جدید به‌نام پیشرو کُرد منتشر کرد. کومله از همان ابتدا سازمانی مائوئیستی بود که ضعف ایدئولوژیکی داشت و برای راهنمایی تئوریک به سازمان‌های ایرانی غیر کُرد، مانند پیکار، متکی بود. با این همه، خود را پیشاهنگ پرولتاریای کردستان، در منطقۀ روستایی و کشاورزی این استان، معرفی می‌کرد و با حزب دموکرات کردستان نیز اختلاف شدید داشت. این سازمان در کشتارهای پاسداران و سپس درگیری‌های طولانی‌مدت با نیروهای دوست نقشی فعال داشت. در ۱۳۶۱، گروه کوچکی به‌نام اتحاد مبارزان کمونیست جانشین پیکار در راهنمایی ایدئولوژیک کومله شدند، امّا موفقیتی کسب نکردند. درگیری‌های شدید بین جمهوری اسلامی و چریک‌های کُرد که پیش‌مرگه نامیده می‌شدند، طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ ادامه یافت و با جنگ ایران و عراق، نیروهای نظامی دولتی ایران وارد کردستان شدند. به‌همین‌سبب گروه‌هایی مانند کومله به کردستان عراق عقب‌نشینی کردند و با دولت صدام‌حسین متحد شدند. آنان در دورۀ حضورشان در ایران، با سرقت اموال دولتی و قتل پاسداران و ارعاب نیروهای محلّی، فعالیت می‌کردند و در دورۀ بعد با شبیخون به جبهه‌ها و سربازان ایرانی به کار خود تداوم دادند. در دهۀ ۱۳۶۰ مناسبات بین کومله و حزب دموکرات کردستان رو به وخامت نهاد. پس از پایان جنگ هشت‌ساله و در نهایت حملۀ امریکا به عراق در سال‌های اخیر، این گروه به حالت کما رفته و زندگی در حاشیه را پذیرفته است.