سبزه میدان (در شهرستان ها)
سبزه‌میدان (در شهرستان‌ها)
نام محله‌ها و میدان‌هایی در چند شهر ایران. سبزه‌میدانِ آمل، در گرجی محله یا آسیاب‌سر است. در دورۀ قاجار متصل به باغ شاه آمل بود و ناصرالدین شاه آنجا را به حاجی محمدحسن‌خان امین‌الضرب واگذار کرد. مزار میر قوام‌الدین مرعشی، سرسلسلۀ سادات مرعشی، در آنجا قرار دارد. سبزه‌میدانِ اصفهان، که بازار سبزی و تره‌بار بود. در دورۀ صدارت امیرکبیر بنای باشکوهی معروف به عمارت میدان برای دادوستد در آنجا ساخته شد. سبزه‌میدانِ بابل، محله‌ای در خارج شهر بود و تا ۱۳۱۰ش بقایای عمارت‌های باغ شاه از دوره‌های صفویه و قاجاریه در جزیرۀ وسط مرداب آن‌که پوشیده از گل‌های نیلوفر آبی و پرندگان گوناگون بود، وجود داشت. در آن سال هنگام اجرای طرح جدید شهر بابل، در شرق مرداب که خشک شده بود، زمین ورزش شهر بابل و در غرب آن خانه‌های مسکونی ساخته شد. سبزه‌میدان بابل تا پیش از مشروطیت محل اعدام بود. سبزه‌میدانِ بهشهر، که در اواخر دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار محلی مخروبه بود. سبزه‌میدانِ تبریز، که در مرکز محلۀ حکم‌آباد، و بازار سبزی و تره‌بار بود. سبزه‌میدانِ تنکابن، در دهکدۀ خرم‌آباد و از سبزه‌میدان‌های بزرگ شمال ایران بود. در دورۀ قاجار، در شمال و غرب و جنوب شرقی آن باغ و عمارت‌های اعضای خاندان سپهدار اعظم تنکابنی (خلعت‌بری) و یک کاروان‌سرا قرار داشت. در دورۀ رضاشاه پهلوی، با احداث جادۀ خرم‌آباد به تنکابن، عمارت‌های سپهدار دو قسمت شد؛ زمین‌های سمت چپِ جاده به دست اشخاص مختلف افتاد و در آن‌ها خانه‌سازی صورت گرفت و در بخشی از بناهای سمت چپ نیز مؤسسۀ کشاورزی و دبیرستان سنایی تأسیس شد. از بناهای قدیمی سبزه‌میدان تنکابن، عمارت دیوان‌خانه در جنوب شرقی خرم‌آباد باقی است. سبزه‌میدان رشت، واقع در غرب شهر و در محدودۀ خیابان‌های علم‌الهدی، استادسرا و ۲۲ بهمن. در آغاز سلطنت مظفرالدین‌شاه قاجار، نخستین مدرسه در رشت به سبک نوین با نام مظفریه در سبزه‌میدانِ شهر تأسیس شد که پس از تغییرات بسیار، هم‌اکنون ادارۀ آموزش و پرورش گیلان است. در دورۀ انقلاب مشروطیت، کمیتۀ سِری رشت در خانۀ میرزا یوسف در محلۀ سبزه‌میدان تشکیل شد. در همان دوره در عمارت دیگری ادارۀ نظمیۀ ملی گیلان تشکیل شده بود. این عمارت در دورۀ پهلوی برای توسعۀ باغ سبزه‌میدان که سپهدار تنکابنی در اواخر دورۀ قاجار ساخته بود، تخریب شد. این باغ که در اواخر دورۀ قاجار محلۀ ادارۀ پست و تلگراف بود، پس از تخریب و گسترش، باغ ملی نام گرفت و امروز پارک سبزه‌میدان است. در ۱۳۰۱ش هتلی به سبک اروپایی در سبزه‌میدان دایر شد. از بناهای مهم مجاور سبزه‌میدان رشت، مسجد لاکانی و کتابخانه ملی رشت است. سبزه‌میدان ساری، که در ۲.۵کیلومتری باغ شاه ساری قرار داشت. در اوایل دورۀ پهلوی پوشیده از چمن و دور آن نرده‌کشی شده بود، و در اطراف آن اداره‌های دولتی دارالحکومه، نظمیه، مالیه، تلگراف‌خانه و پست‌خانه قرار داشت. سبزه‌میدان لاهیجان، در شرق شهر لاهیجان و نزدیک محلۀ اردوبازار قرار دارد. در شرق آن کوه‌های جنگلی و زیبای شاه‌نشین و در پای کوه استخری است که در قدیم در جزیره‌ای در وسط آن کاخ حاکم لاهیجان قرار داشت. در اوایل دورۀ صفوی باغی با نام پیش‌قلعه و متعلق به خان احمد لاهیجی بود. در ۱۰۰۰ق شاه‌عباس صفوی اول در سفری به لاهیجان باغ و کاخ آن را ویران کرد و زمینِ ۲هزار جریبی آن را به میدان بازی چوگان و قپق‌اندازی اختصاص داد. این زمین که در دورۀ قاجار به سبزه‌میدان شهرت یافت تا ۱۳۳۰ش به همان شکل باقی بود. در آن سال ساختمان‌های اداری و مسکونی در آن احداث شد. سبزه‌میدان لنگرود، میدانی در لنگرود است که بنای خانۀ منجم‌باشی، مشرف بر آن است و در گذشته وسیع‌تر بود. سبزه‌میدان همدان، که بازار میوه و تره‌بار بود.