لطف

لُطْف
اصطلاحی در کلام اسلامی که به صورت قاعدۀ لطف بیان می‌شود وبنا برآن بر خداوند عقلاً واجب و لازم است که به هدایت بندگان خود بپردازد و از وقوع گمراهی در مردم جلوگیری کند و چنین لطفی را در مورد آنان به کار بندد.این قاعده در مباحث نبوت و امامت و همچنین در تکالیفی که ایشان از جانب خداوند ابلاغ کرده‌اند و بندگان مکلف به اطاعت هستند، به‌کار رفته است. نیز در مباحث فرعی دیگری چون پاداش و مجازات رفتار بندگان و موقعیت کافرانی که توجه به دستورات نداشته‌اند، آمده است. شاید وجهی از استدلال اساسی آن، قاعدۀ کلامی قُبح عِقابِ بلابیان یعنی ناپسندبودن مجازات بدون تبیین آن باشد، لذا کسانی که به این قاعده و یا موارد مشابه آن باور داشته‌اند لطف را از جانب خداوند واجب دانسته‌اند و آن را به مباحث کلامی تسری داده‌اند. معتزلیان و در بسیاری از موارد شیعیان از این گروه‌اند و اشاعره از منکران وجوب آن هستند. ماهیت و احکام کلامی لطف، دیدگاه‌های دیگری را پدید آورده که متکلمان نامداری را به این مباحث کشانده و استدلال و نقدهای ظریف و دقیقی را باعث شده است.