لوله کشی آب در ایران
لوله‌کشی آب در ایران
ایدۀ لوله‌کشی آب تهران نخستین‌بار در ۱۳۰۱ش مطرح شد. دو سال بعد یک آلمانی به‌نام اسر پیشنهادی در این‌باره به دولت داد که با استقبال روبه‌رو شد، اما به‌سبب فراهم‌نشدن سرمایه، پیشنهاد فوق معوق ماند. اواسط ۱۳۰۳ برای حل مشکل کم‌آبی تهران، کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت فوایدعامه، اعضاء فنی قشون، بلدیه و عدهای دیگر در بلدیۀ تهران تشکیل شد. در ۱۳۰۸ چند تن از مهندسین کامپساکس طرحی راجع به لوله‌کشی آب تهران به کفالت شهرداری وقت تسلیم کردند؛ ولی اولیای شهر تهران آن را با وسعت شهر و احتیاجات مردم مناسب ندانستند و عملی نشد. اواخر ۱۳۱۴ چند کمپانی خارجی پیشنهادهایی راجع به لوله‌کشی آب تهران به شهرداری دادند. برحسب دستور شهردار وقت، در ۲/۳/۱۳۱۵ کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت راه، ادارۀ کل صناعت، ادارۀ کل فلاحت، و رئیس فنی شهرداری در شهرداری تشکیل شد. آن‌ها نظر دادند که بایستی لوله‌کشی آب با توجه به وسعت، جمعیت، و سایر جهات کنونی و آتی صورت گیرد و شهرداری باید پس از تبادل‌نظر و مشاوره با اهل فن، شرایط فنی و مختصات لوله‌کشی را تهیه کند و انجام آن را به مناقصه بگذارد. درپی این نظر شهرداری اعلام مناقصه کرد و مهلت آن را دوبار تمدید کرد؛ اما با وجود حضور سه کمپانی خارجی، مناقصه به جایی نرسید و مجدداً در اسفند ۱۳۱۷ مناقصه تکرار شد. از میان شرکت‌های خارجی فقط شرکت رژی عمومی راه‌آهن فرانسه با وجود شروع جنگ، حاضر به قبول این کار شد و از طریق وزارت امورخارجه به دولت ایران اطمینان داد؛ پس از وصول این اطمینان شهرداری درصدد تهیۀ سرمایۀ آن برآمد، اما در طول انجام تشریفات و تهیۀ مقدمات فراهم‌کردن پول، جنگ در اروپا شدت یافت و فرانسه اشغال شد و در نتیجه شرکت فرانسوی نتوانست به تعهد خود عمل کند. شهرداری هم که امکان تهیۀ مصالح و لوازم خارجی را نداشت، درصدد ساخت منبع و تصفیه خانه برآمد و برای انتخاب شرکت مجری در ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ مسابقه برپا کرد و شرکت رژی عمومی راه‌آهن فرانسه به‌سبب آشنایی قبلی برندۀ مسابقه شد و از ۲۰ تیر ۱۳۲۰ عملیات احداث ساختمان را شروع کرد، اما وقوع حوادث شهریور ۱۳۲۰ و اشغال ایران کار را متوقف کرد. اواسط خرداد ۱۳۲۴ عدهای از بازرگانان معروف و معتبر تهران برای لوله‌کشی آب آن، به شهرداری پیشنهاد تأسیس شرکتی را دادند؛ شهرداری از این پیشنهاد استقبال کرد و توانست از انجمن شهر اختیار مذاکره و عقد قرارداد با آن‌ها را بگیرد. به‌سبب اعتراضات جراید به موضوع، مؤسسان شرکت ـ شرکت سهامی آب تهران ـ از شهرداری تقاضا کردند ظرف یک ماه از شرکت‌های صلاحیت‌دار دعوت کند تا در صورت دارا‌بودن شرایط بهتر، قرارداد با آن‌ها منعقد شود. همچنین شهرداری مجدد اعلام مناقصه کرد، اما در پایان مدت (۷مهر ۱۳۲۴) پیشنهادی دریافت نشد و شهرداری ناچار به وزارت کشور اطلاع داد که شرکت سهامی آب تهران صلاحیت و شایستگی عقد قرارداد را دارد. وزارت کشور امر را مؤکول به اجازۀ هیئت وزیران کرد؛ در صدور این اجازه آن قدر تعلل و تأخیر شد که شرکت سهامی آب تهران در ۴ بهمن ۱۳۲۴ انصراف خود را از لوله‌کشی آب تهران اعلام کرد؛ صاحبان سهام نیز تصمیم به انحلال شرکت گرفتند. در ۱۳۴۲ تأسیسات آب تهران با ظرفیت انتقال ۶۵میلیون مترمکعب در سال افتتاح شد. احداث تصفیه‌خانۀ کن نیز با ظرفیت نهایی هشت مترمکعب در ثانیه، در همان سال صورت گرفت و برای تأمین آب تهران و شمیرانات مخازن جدیدی احداث شد.