سندبادنامه
سِنْدبادنامه
کتابی معروف به قصۀ هفت‌وزیر، از مؤلفی ناشناس. اصل کتاب به‌احتمال بسیار در ایران، در زمان خسرو انوشیروان ساسانی، به فارسی میانه تألیف و تحریر شده است، گرچه ظاهراً هستۀ اصلی داستان را از هند گرفته بودند. سندبادنامه یک حکایت اصلی دارد و در میان این قصۀ اصلی، داستان‌های فرعی دیگری گنجانیده شده و از این نظر شبیه به کلیله و دمنه است. کتاب از فارسی میانه (پهلوی) به عربی ترجمه شده و مترجم آن احتمالاً موسی بن عیسی الکسروی (قرن ۳ق) بوده است. به‌گفتۀ ابن ندیم، این کتاب دو تحریر منثور داشته است؛ یکی مفصل (کبیر) و دیگری خلاصه (صغیر). ابّان لاحقی نیز آن را به نظم درآورده است. سندبادنامه، در دورۀ سامانیان، به قلم خواجه عمید ابوالفوارس قناوزی (یا قنارزی) به زبان فارسی ترجمه شد که امروز در دست نیست. رودکی سندبادنامه را به فارسی منظوم کرد، اما از این اثر جز چند بیت باقی نمانده است. ظهیرالدین سمرقندی ترجمۀ قنارِزی را اصلاح و تهذیب کرد و به نثری مزین و آراسته به امثال فارسی و تازی نگاشت. این اثر سمرقندی چاپ شده است (استانبول، ۱۹۴۸ و تهران، ۱۳۳۳ش). سندبادنامه از فارسی به سریانی و از سریانی به یونانی و نیز به عبری و از عبری به لاتینی ترجمه شد و در قرون وسطا با راه‌یافتن به ادبیات غرب شهرت یافت و در آن زمان به بیشتر زبان‌های اروپایی برگردانده شد.