سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
ارتش انقلابی جمهوری اسلامی ایران، تأسیس‌شده در ۱۳۵۸ش به‌دستور امام خمینی (ره) و توسط شورای انقلاب اسلامی. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تضعیف و فروپاشی اغلب قسمت‌های ارتش شاهنشاهی، نیاز به نیروهای نظامی جدیدی بود. در ابتدا بخشی از نیروهای انقلابی در پادگان‌ها و مراکز دیگر توسط گروهی از معتمدین انقلابی سازمان‌دهی و آموزش داده می‌شدند، امّا این گروه‌ها با یکدیگر هماهنگ نبودند. پس از شروع بحران‌های منطقه‌ای و قومی علیه انقلاب اسلامی، به‌ویژه در کردستان، نیاز بیشتری به ایجاد یک نیروی قدرتمند رزمی برای حفاظت از انقلاب احساس شد. به همین سبب شورای انقلاب اسلامی در ۵ اردیبهشت ۱۳۵۸، دستور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را صادر و اساسنامۀ آن را تصویب و ابلاغ کرد. نخستین رهبران سپاه پاسداران و سازمان‌دهندگان آن، همان کسانی بودند که همراه با جمعی از ارتشیان و مبارزان انقلابی این ارتش جدید را پدید آوردند. این گروه شورای مرکزی سپاه را تشکیل دادند و در ابتدا بنا بود به‌صورت شورایی اداره شود، امّا مشکلات بعدی نظامِ فرماندهی و ارتشی را به آنان تحمیل کرد. شورای مرکزی سپاه پاسداران، به محض ابلاغ اساسنامه از سوی شورای انقلاب اسلامی کار خود را آغاز کرد. شورای مرکزی سپاه در ۱۶ اردیبهشت همان سال اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زیر نظارت دولت موقت یا دیگر نهادها نیست و نخواهد بود و یگانه سپاه پذیرفته‌شدۀ قانونی که شورای فرماندهان آن منتخب و مورد تأیید شورای انقلاب است، فقط از این شورا و امام خمینی (ره) دستور می‌گیرد. بدین ترتیب، هسته‌های سپاه در تهران و سراسر کشور تشکیل شد و نخستین فعالیت‌های آنان آموزش نیروهای انقلابی و مبارزه با ضد انقلاب بود. البته در آیین‌نامۀ سپاه هم هدف از تشکیل آن پاسداری از انقلاب اسلامی ایران و گسترش جهانی آن اعلام شده است. با شروع جنگ عراق علیه ایران، رفته‌رفته وظیفۀ حراست از کشور و نظام بر دوش سپاه افتاد و با انضمام نیروهای شبه‌نظامی مردمی به‌نام بسیج به سپاه پاسداران، بر مسئولیت‌های آن افزوده شد. نخستین فرماندۀ سپاه پاسداران که از سوی امام خمینی (ره) رسماً منصوب شد، محسن رضایی و دومین و سومین فرمانده که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای به این مقام رسیدند، سیّدیحیی رحیم صفوی و سردار جعفری بودند. البته قبل از محسن رضایی افرادی دیگر ازجمله ابوشریف و مرتضی رضایی هم برای مدتی کوتاه فرمانده سپاه بودند که ظاهراً فرمان رسمی از امام نداشتند.