مامونیان
مَأمونیان
(یا: آل مأمون) سلسلۀ دوم شاهان حاکم در خوارزم (حک: ۳۸۵ـ۴۰۷ق). مؤسس این سلسله، ابوالعباس مأمون بود که با کشتن آخرین خوارزمشاه آلِ افریق در ۳۸۵ق روی کار آمد. تختگاه این خاندان شهر گرگانج/جرجانیه در مغرب رود جیحون بود. از آغاز کار این سلسله آگاهی چندانی نیست، اما آن گاه که دولت آل‌عراق فروپاشید، دولت آل مأمون شکل گرفت. آل مأمون در ابتدا تابع سامانیان بودند و با برافتادن سامانیان چندی به استقلال فرمان راندند و بعد خراجگزار غزنویان شدند. ابوعلی مأمون بن محمد خوارزمشاه، نخستین امیر این دودمان است. در ۳۵۸ق ابوعبدالله محمد بن احمد خوارزمشاه، سراسر خوارزم را تصرف کرد. پس از ابوعلی مأمون به ترتیب ابوالحسن علی بن مأمون، ابوالعباس مأمون بن مأمون و ابوالحارث محمد بن علی بن مأمون در خوارزم حکمرانی کردند تا آن‌که سلطان محمود غزنوی در ۴۰۸ق حکومت آن‌ها را برانداخت و آلتونتاش حاجب را به امارت خوارزم نشاند و خوارزمشاه نامید. آل مأمون خاندانی دانش‌دوست و ادب‌پرور بودند. در این دستگاه ابوعلی سینا، ابوالخیر خمار و بوسهل مسیحی حضور داشتند و ابوریحان مشاور آن‌ها در امر حکومت بود. ثعالبی آداب الملوک الخوارزم شاهی را به نام ابوالعباس مأمون نوشت.