مالاغان
مالاغان
فرقه‌ای جدید از مسیحیان ارتدوکس روسی در قرون اخیر، متهم به الحاد و بدعت در مذهب، تکفیرشده از سوی کلیسای ارتُدوکس. اینان از جهت اختلافات مذهبی، سخت منفورِ راست‌کیشان ارتدوکس و همیشه در معرض تعقیب و آزار آنان بودند. دولت روسیۀ تزاری در قرن ۱۳ق/۱۹م بسیاری از مالاغان‌ها را به گرجستان و ارمنستان فرستاد. اینان پس از استقرار در جنوب قفقاز، با همسایگان مسیحی و مسلمان، اعم از گرجی و ارمنی و ترک و ایرانی، مناسبات خوبی داشتند. کلیسای مالاغان‌ها عاری از هرگونه شمایلی بود. در مذهب مالاغان‌ها، مسکرات و دخانیات و سیر و پیاز و ماهی بدون فلس حرام بود. بعضی از این مردم، ختنه را جایز می‌دانستند. مالاغان‌ها از نیمۀ قرن ۱۳ق/۱۹م، به‌ویژه از دورۀ مظفرالدین‌شاه تا انقلاب اکتبر و سقوط روسیۀ تزاری، بخشی از حمل‌ونقل جاده‌ای ایران را در اختیار خود داشتند. بسیاری از ارابه‌رانان و سورچیان و کالسکه‌رانان پستی، که میان ایران و قفقاز و ماوراء خزر در حرکت بودند و کالاهای تجاری را به آن مناطق می‌رساندند، از مالاغان‌ها بودند.