شافعیه
شافعیه
از مذاهب چهارگانۀ اهل سنت (← سنی)، پیروان ابوعبدالله محمد بن ادریس معروف به امام شافعی، پدیدآمده در قرن ۲ق در بغداد. فقه شافعی تلفیقی از دو مکتب اهل قیاس و اهل حدیث است و از این جهت آن را مذهبی بین مالکیه و حنفیه می‌دانند. شافعیه، کتاب، سنت، اجماع و قیاس را قبول دارند و قائل به استدلال‌اند و برخلاف حنفیه استحسان را رد می‌کنند و برخلاف مالکیه دلایل مصالح مرسله را معتبر نمی‌دانند. مرکز تدریس امام شافعی در بغداد و قاهره بود. شافعی پس از مهاجرت به مصر در برخی مسائل فقهی، که در بغداد فتوا داده بود و به فتواهای «قدیم» معروف بود، تجدید نظر کرد و در قاهره فتواهای «جدید» صادر کرد. در دورۀ طلایی فرمانروایی سلجوقیان، مذهب شافعیه به سعی خواجه نظام‌الملک تبدیل به مذهب رسمی امپراتوری سلجوقی شد. تأسیس نظامیه‌ها، به‌ویژه نظامیۀ بغداد، که امام محمد غزالی در آن به تدریس فقه شافعی مشغول بود، از کارهای مهم خواجه نظام‌الملک در تثبیت مذهب شافعیه است. این مذهب در زمان ظهور عثمانیان در سرزمین‌های اسلامی رواج بسیار داشت. در اوایل قرن ۱۰ق بسیاری از مناطق ایران، ازجمله نیشابور، تبریز، اصفهان و برخی نواحی خراسان، پیرو مذهب شافعی بودند. شافعیه بعد از حنفیه در میان اهل سنت در اکثریت‌‌اند. پیروان این مذهب در مناطق کردنشین ایران، عراق، ترکیه، اندونزی، سوریه، مصر، فلسطین، افریقای شرقی و جنوبی، عربستان، داغستان و بخش‌هایی از آسیای میانه پراکنده‌اند. فقه شافعی در عبادات و عشق به امام علی (ع) به شیعۀ امامیه نزدیک است. فقهایی چون احمد بن حنبل، داوود ظاهری، ابوجعفر محمد بن جریر طبری، ابواسحاق شیرازی و امام محمد غزالی از پیروان مکتب شافعی بودند.