شمشون
شَمْشون (ق ۱۱پ‌م)
(یا: شمسون؛ سامسون) در عهد عتیق، پهلوان بنی‌اسرائیل. شهرت او به‌سبب قدرت‌نمایی‌هایش در برابر فلسطینیان بود. طبق پیمانی با خداوند موهای سرش را هرگز کوتاه نکرد و صاحب قدرتی شگفت‌آور شد، اما چون محبوبه‌اش، دلیله، به راز قدرت او، یعنی موهایش، پی برد و از موهای او برید، نیروی الهی‌اش از بین رفت. سپس، دستگیر و کورَش کردند و در معبدش او را به زنجیر کشیدند. اما پس از بلندشدن دوبارۀ موهایش نیروی خود را بازیافت و عمارتش را ویران کرد و انتقامش را گرفت. قصۀ شمشون و دلیله در کتاب داوران آمده است. شمار فراوانی از آثار ادبی و موسیقایی با الهام از شخصیت شمشون ساخته شده است. مهم‌ترین اثر ادبی‌ای که این مضمون در آن پرداخته شده، منظومۀ نمایشی شمسون پهلوان در پنج پرده، سرودۀ جان میلتون، به زبان انگلیسی است که در ۱۶۷۱ به همراه بهشت بازیافته منتشر شد و از کامل‌ترین آثار میلتون به‌شمار می‌رود و در آن کامل‌ترین جلوه‌های ادبیات یونانی و توراتی به‌هم آمیخته است. از دیگر آثار ادبی ملهم از این شخصیت می‌توان به رمان شمسون اثر فیلیپ فون تسزن به زبان آلمانی اشاره کرد که در ۱۶۷۹ منتشر شد. نمایش‌نامه‌ای به زبان فرانسوی از هانری برنشتاین با همین عنوان در دست است که نخستین‌بار در ۱۹۱۰ به روی صحنه رفت. مشهورترین و مهم‌ترین اثر موسیقایی براساس این داستان، اپرای شمسون و دلیله اثر کامی سن سانس، در سه پرده و چهار تابلو، است که در ۱۸۹۲ به نمایش درآمد. اپرای دیگری از ژان باپتیست تئودور وکرلن با نام شمسون براساس گفتاری از ولتر در ۱۸۹۰ به روی صحنه رفت.