طغرا
طُغْرا
اصطلاحی ترکی که ظاهراً نخستین‌بار در روزگار ترکان غز به‌کار گرفته شد و در عهد سلجوقیان رواج یافته و به نشان شاه که بر بالای فرمان‌ها نوشته می‌شد، می‌گفتند. در آن روزگار طغرا، از القاب و نام شاه که آن را به خطی خوش بر یک خط قوسی در بالای فرمان‌ها می‌نوشتند، تشکیل می‌شد و در واقع امضای شاه به‌حساب می‌آمد. کار نگاشتن طغرا (طغراکشی) منصب خاصی بوده و صاحب این منصب را طغرانویس می‌گفتند. ابواسماعیل طغرایی (سرایندۀ قصیدۀ لامیة‌العجم) طغرانویس مشهور عهد سلجوقی است. مأمور مخصوصی طغراها را بر ورقه‌ای کاغذ به‌شکل مستطیل می‌نوشته و کاتبان آن را در طرف چپ و بالای منشورها درج می‌کردند. این نشان رفته‌رفته نشان دولت و حکومت شد و نه تنها فرمان‌ها، بلکه اسناد و سکه‌ها و کشتی‌های جنگی را با آن نشانه‌گذاری می‌کردند. رسم طغرانویسی در دولت‌هایی که پس از ترکمانان سلجوقی بر سر کار آمدند نیز رایج شد. شاهان سلجوقی و سلاطین عثمانی رسم طغراکشی را احتمالاً از غزها، و ممالیک مصر از سلجوقیان اقتباس کردند. پس از سقوط دولت عثمانی، رسم طغرانویسی نیز منسوخ شد (۱۹۲۲). افزون بر طغراهای رسمی، برخی کسان نیز به نام خود طغرا می‌ساختند و نیز گاه طغرا را همچون علامت تجاری به‌کار می‌بردند.