مصعب بن زبیر

مُصْعَبِ بن زُبَیْر ( ـ ۷۱ق)

از سرداران شجاع صدر اسلام، پسر زبیر بن عوام و صحابی مشهور پیامبر (ص). برادرش عبدالله بن زبیر، که از مدعیان خلافت بود، برای سرکوب قیام مختار ثقفی حاکمیت بصره را به او داد. مصعب به‌محض ورود به بصره، به‌سوی کوفه شتافت و مختار را به‌قتل رساند. پس از این موفقیت عبدالله او را از مقامش عزل کرد، ولی به درخواست مردم عراق، که خواهان بازگشت او بودند، مقام خود را بازیافت. او پس از سرکوب مختار آمادۀ نبرد با عبدالملک بن مروان، خلیفه اموی، شد. عبدالملک سعی کرد با مصعب مذاکره کند تا از جنگ منصرف شود و حتی حاکمیت عراق را به وی پیشنهاد داد، ولی او نپذیرفت و سرانجام به‌قتل رسید. عایشه، دختر طلحه، و سکینه، دختر حسین بن علی (ع)، از همسران او بودند.