طرطوشی، محمد (طرطوشه ۴۵۱ـ اسکندریه ۵۲۰ق)
طُرْطُوشی، محمّد (طرطوشه ۴۵۱ـ اسکندریه ۵۲۰ق)
(مشهور به: ابن ابی رَندقه) فقیه مالکی، محدث و ادیب اندلسی. در شهر سَرقُسطه (ساراگوسا) ملازم قاضی ابوالولید باجی شد و مسائل خلاف را از وی آموخت و اجازه روایت گرفت. او از ابوبکر محمد بن شاشی معروف به مستهظری و ابوسعد بن متولی و ابواحمد جرجانی امامان شافعی‌مذهب، فقه آموخت و از محمد تمیمی حدیث شنید. وی برای مناظره با امام محمد غزالی عازم بیت‌المقدس شد. سپس در ۴۸۱ق به مصر رفت و در اسکندریه ماندگار شد و به تدریس فقه و حدیث پرداخت. فتاوای او، همانند تحریم پنیر وارداتی دیار مسیحیان و تحریم غنا، زمینه‌ای فراهم ساخت تا قاضی اسکندریه، ابن حدید، او را آشوبگر شناخت و سرانجام امیر افضل بن بدرالجمالی وزیر مصر، او را به فُسطاط تبعید کرد. پس از قتل افضل، بطائحی جانشین او، طرطوشی را گرامی داشت، چنان‌که وی کتاب سراج‌الملک را به نام او نگاشت. آرامگاه وی برای مردم اسکندریه مزاری متبرک بوده و مسجدی به نام طرطوشی بر آن بنا شد که تا امروز باقی است. ابن ابی‌رَندقه از پارسایان زمان خود بود. بخش بزرگی از آثارش از بین رفته و تنها آثار زیر از وی باقی مانده است: سراج‌الملوک و ابتهاج‌الصعوک (بولاق و اسکندریه، ۱۲۸۹ق)؛ الحوادث والبدع (تونس، ۱۹۵۹)؛ تحریم‌الاسمناء؛ رساله فی برّالوالدین؛ المجالس؛ الکتاب‌الکبیر فی مسائل‌الخلاف.