معالم الدین و ملاذالمجتهدین
مَعالِمُ‌الدین و مَلاذُالمجتهدین
کتابی به عربی، در فقه امامیه، تألیف حسن بن زین‌الدین عاملی، فرزند شهید ثانی. از بهترین و مشهورترین آثار مؤلف است که به‌سبب تألیف آن به صاحب معالم آوازه یافت. این اثر، پس از مقدمه‌ای در اصول فقه، از نخستین باب فقهی (الطهارة)، ناتمام ماند؛ اما مقدمۀ اصولی آن، که در ۹۹۴ق تحریر شد، چنان شهرتی پیدا کرد که با نام معالم‌الاصول، مستقلاً به کتابی وزین، روان، دقیق و مستدل در علم اصول فقه بدل شد. معالم‌الاصول از همان اوان کتابت، جای شرح عمیدی بر تهذیب علامۀ حلی را گرفت و کتاب درسی رایج در حوزه‌های علمیۀ شیعی شد. گویند وحید بهبهانی تنها متن اصولی را که تدریس می‌کرد همین معالم‌الاصول بود. آن را بیست دوره تدریس کرد و در هر دوره بر آن حاشیه می‌نوشت. گویا حتی آخرین تألیف وحید بهبهانی، حاشیه بر معالم‌الاصول بوده است. صاحب ضوابط نیز، کتاب مشهور ضوابط‌‌الاصول را بر اساس یادداشت‌های پراکنده‌ای تنظیم کرد که هنگام تحصیل معالم‌الاصول، در دورۀ طلبگی فراهم کرده بود. هنوز هم معالم‌الاصول در حوزه‌های علمی شیعی جایگاه خود را به منزلۀ متن درسی از دست نداده است. حاشیه، شرح و تعلیقه نیز بر آن فراوان است. حاشیۀ سلطان‌العلما؛ حاشیۀ معروف محمد بن حسن شیروانی که خود مستقلاً حواشی متعدد دارد؛ حواشی متعدد وحید بهبهانی؛ حاشیۀ سید علی طباطبایی (صاحب ریاض)؛ حاشیۀ فاضل تونی (صاحب‌الوافیة)؛ حاشیۀ خلیفه سلطان؛ حاشیۀ سید محمد مجاهد، فرزند صاحب ریاض؛ حاشیۀ آقا جمال خوانساری و حاشیۀ صاحب مفتاح‌الکرامه از آن جمله‌اند. به نام معالم‌الاصول در فقه امامیه دو کتاب معروف دیگر از ابن قطان حلی و یحیی بن سعید هذلی، پسرعموی محقق حلی، در دست است. معالم‌الاصول ده‌ها بار به‌چاپ رسیده است. معالم‌الدین نیز با تصحیح عباس اقبال چاپ شده است (۱۳۵۳ق).