منتفج
مُنتَفِج
(نیز: منتفق؛ منتفک) از قبایل بزرگ عرب، مستقر در بصره و بغداد و حویزه و خرمشهر در اراضی میان رودخانه‌های کارون و کرخه و دجله و شط‌العرب و بعضی از هورهای بزرگ جنوب عراق، متشکل از ده‌ها تیرۀ کوچک و بزرگ. ریاست این قبیله تا دوره‌های اخیر با خاندان‌های آل شبیب و آل سعدون بود. تمام اعضای این قبیله به جز آل سعدون که مالکی‌مذهب‌اند، شیعۀ امامیه هستند. آل شبیب از سادات حسینی مدینه بودند که در قرن ۱۱ق به عراق مهاجرت کردند و پس از مدتی به این قبیله پیوستند. اعراب منتفق در اواخر دورۀ صفویه برخی حوادث مهم خوزستان و بصره را رقم زدند. شیخ مانع بن مقامس در اوایل سلطنت شاه‌سلطان‌حسین صفوی، حاکم بصره بود و در شورش مولا فرج‌الله مشعشعی علیه دولت صفوی با او همراه بود. اعراب منتفق بصره در جریان حملات صادق‌خان زند به بصره از مردم شهر حمایت کردند. بعضی از آنان در همان سال از ادامۀ همراهی با مردم بصره خودداری کرده و به اردوی صادق‌خان پیوستند. اعراب منتفق در ۱۲۲۸ق به خدمت اسعد پاشا پسر سلیمان پاشا درآمدند و نقش مؤثری در پیروزی او بر عبدالله پاشا وزیر بغداد و تصرف حکومت آن شهر ایفا کردند.