ناظم الاسلام کرمانی
ناظم‌الاسلام کرمانی (۱۲۸۰ـ۱۳۳۷ق)
از روحانیون و نویسندگان آزادیخواه ایران. وی در کرمان به‌دنیا آمد و از هفت سالگی به خواندن و نوشتن و فراگیری مقدمات علوم دینی و دروس متداول حوزوی در کرمان پرداخت و منطق و حکمت را از میرزا آقاخان کرمانی آموخت. در ۱۳۰۹ق برای ادامۀ تحصیل به تهران آمد و در درس بزرگانی چون میرزا حسن آشتیانی، حاج شیخ هادی نجم‌آبادی و سید محمد طباطبائی شرکت کرد. ورود او به تهران مصادف با آغاز قیام تنباکو در ایران به رهبری آشتیانی بود که نمایندگی میرزای شیرازی را داشت. او در تهران، مخفیانه با محافل آزادیخواهان مرتبط شد و ضمن حضور در درس فقه و اصول و حکمت طباطبایی، جزو یاران و دوستان بسیار نزدیک او شد و نظارت «مدرسه اسلام» طباطبایی را که در ۱۳۱۷ ق تأسیس شد برعهده گرفت و به «ناظم الاسلام» ملقب گردید. او تا آغاز جنبش مشروطه به ادارۀ مدرسه و تدریس ادبیات عرب در آن پرداخت. در جریان جنبش مشروطه در کنار طباطبایی به فعالیت‌های سیاسی روی آورد و به تأسیس روزنامۀ کوکب درّی و نگارش مقاله و تاریخ نگاری وقایع جنبش پرداخت که بعدها با نام تاریخ بیداری ایرانیان (تهران، ۱۳۳۲ش) انتشار یافت. پس از ۱۳۳۰ق به کرمان بازگشت و به شغل قضاوت در عدلیه پرداخت. او در سخنرانی‌های خود از منظر اندیشه‌های تجدد خواهانه‌اش، به نقد بسیاری از باورهای مردم می‌پرداخت و از اینرو مورد طعن برخی از بزرگان کرمان قرار داشت. او سرانجام در بیماری عام آنفلوآنزا در کرمان درگذشت و در مقبرۀ سید علویه آن‌جا دفن شد. کتاب علائم الظهور از اوست.