کاشفی، حسین بن علی (بیهق ۸۴۰ـ هرات ۹۱۰ق)

حسین بن علی کاشفی;
زادروز	بیهق ۸۴۰ق;
درگذشت	هرات ۹۱۰ق
ملیت	ایرانی
نام‌های دیگر	واعظ کاشفی، ملا حسین واعظ
شغل و تخصص اصلی	مفسّر، صوفی و واعظ
آثار	انوار سهیلی (1821)
گروه مقاله	دین اسلام، عرفان

(یا: واعظ کاشفی، ملا حسین واعظ) مفسر، صوفی و واعظ ایرانی. تا جوانی در زادگاه خود به‌سر برد و به وعظ روزگار می‌گذرانید. سپس از بیهق به نیشابور و مشهد و از آن‌جا به هرات رفت. در هرات با مولانا جامی دیدار کرد و پس از معاشرت با وی به طریقۀ نقشبندیه پیوست. نزد سلطان حسین بایقرا و امیرعلی‌شیر نوایی محترم بود. همچنان در هرات به وعظ و خطابت و تصنیف می‌پرداخت تا درگذشت. در میان اهل تسنن به شیعیگری متهم بود و در میان شیعیان به تسنن. کاشفی در علم کلام، حدیث، تفسیر، نجوم و فنون ادب مسلط بود و از علوم غریبه نیز آگاهی داشت. از نخستین علمایی است که کتب علمی و اخلاقی را به زبان نسبتاً ساده و روان و برای استفادۀ عامه تألیف کرده است. از آثار اوست: انوار سهیلی (۱۸۲۱)؛ روضةالشهدا (تهران، ۱۳۲۹ش)؛ مواهب علیّه/تفسیر حسینی در تفسیر قرآن (تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۹ش)؛ اخلاق محسنی در علم اخلاق (تهران، ۱۳۵۸ش)؛ اسرار قاسمی در سحر و طلسمات (بمبئی، ۱۳۰۲ق)؛ لباب معنوی فی انتخاب مثنوی (تهران، ۱۳۱۹ش). کتاب روضة‌الشهداء وی که دربارۀ حادثه عاشوراست موجب شهرت اوست.