کرامیه
کَرّامیه
پیروان ابوعبدالله محمد بن کرّام، معروف به ابن کرّام، از فِرَق سنت و جماعت با تمایلات کلامی. اینان به جسمانی‌بودن خداوند اعتقاد داشتند و بر آن بودند که خداوند جسم است و حد و نهایت دارد و شبیه دیگر مخلوقات است. کلام خداوند را قدیم و قول او را حادث می‌دانستند و میان کلام و قول فرْق قائل بودند. اهل سنت کرامیه را به همین سبب مُجَسِّمه و مُشِبّهه می‌دانستند و آنان را تکفیر می‌کردند و در اصول و عقایدی همچون ایمان، خداوند، صفات حق‌تعالی، امر الهی، حسن و قبح و امامت با کرامیه اختلاف داشتند و گاه مشاجره و مجادلۀ دو گروه به درگیری و زدوخورد می‌انجامید. این فرقه تا قرن ۵ و ۶ق در نواحی شرقی ایران، به‌ویژه نیشابور و خراسان، نفوذ فراوان و پیشوایان برجسته‌ای داشت. در قرن ۴ق خانقاه‌ها و مجالس کرامیه در بیت‌المقدس برپا بود و اندیشۀ آن در عهد غزنویان رواج داشت (قرن ۵ق). گویا از حملۀ مغول به بعد دیگر اثری از کرامیه باقی نماند (قرن ۷ق). چون کرامیان اثباتِ صفات می‌کردند، شهرستانی آنان را صفاتیه خوانده و به دوازده گروه تقسیم کرده‌اند که معروف‌ترین آن‌ها هیصمیّه است.